Mübariz yusifov m IL Azərbaycan Respublikası Prezidentinin

Mübariz  Yusifov

sərvətlərimizin  ana  dilində  qələmə  alınmaq  imkanlarının 

məhdudlaşdırıldığına  görə  daim  onu  milli  dövlətçiliyimizin 

formalaşdırılması  arzusu  məşğul  etmiş  və  düşündürmüşdür. 

Doğma  məkanında  dövlətçilik  qurulmarmm  mövcudluğu  yox 

idi  desək,  bu  səhv  olardı.  Dövdətçilik  var  idi.  Dövlətçiliyin 

yuxan,  idarəedici  orqanlarda  milli  mənşəli  insanlar  da  təmsil 

olunurdu.  Hətta,  ölkəni  idarə  edən  hökmdarlar  içərisində 

Azərbaycan  əsilli  rəhbərlər  də  var  idi.  Lakin  onlann  ictimai 

psixologiyasında Azərbaycançılığm əlaməti  belə  görünmürdü. 

Milli  şüurun  formalaşmasının  əsas  atributu  sayılan  ana  dilinə 

biganəlik  hökm  sürürdü.  Ən  başlıcası  isə  etnik  Azərbaycanlı- 

lann  məskun  olduğu  ərazilərdə  bir  neçə  hakimiyyət  var  idi. 

Özlərini padşah,  şah və ya sultan adlandıran bu hökmdarlar öz 

milli  psixologiyalarından  uzaqlaşdığı  üçün  onlann  arasında 

birlik,  mütəşəkkillik,  həmrəylik  deyilən  münasibətlər  də  yox 

idi.  Odur ki,  onlar daim bir-biri  ilə münaqişə zəminində  həyat 

keçirirdilər.  Biri  o  birinin  qanma  susayırdı.  Vaxtaşırı  qüvvə 

toplayıb  birinin  əldə  etdiyi  əraziləri,  torpaqlan  digəri  ondan 

qoparmağa  cəhd  edirdi.  Hətta,  iş  o  yerə  qalırdı  ki,  onlar 

Azərbaycan  mühitinə,  Azərbaycanın  etnosuna,  Azərbaycanın 

mənəviyyatına  yad  olan  başqa  ölkə  hökmdarları  ilə  birləşib 

bir-birini  məhv  edirdilər,  xalq  talanırdı,  ölkə  dağılırdı, 

cəmiyyət maddi və mənəvi  iflasa uğrayırdı.  Şəhərlər,  kəndlər 

viran  qalırdı.  Yoxsullar yoxsullaşırdı, varlılar miras toplayırdı. 

Nizami  elə  bir  şəxsiyyət  deyildi  ki,  yaşadığı  dövrdə  bu 

hadisələrə  sadəcə  seyrçi  kimi  yanaşa  idi.  Nizami  dövrün, 

zamanın  yetişdirdiyi  ağıllı,  müdrik,  zəkalı,  uzaqgörən  bir 

şəxsiyyət  idi.  O  müxtəlif dillərə  bələd  idi.  Özündən  əvvəlki 

tarixləri 

yaxşı 

bilirdi. 

Özündən 

sonrakı 

zamanları 

təsəvvüründə  canlandırmaqda  analitik  təfəkkür  sahibi  idi. 

Nizaminin  öz  dövründə  olduğu  kimi  ondan  əvvəlki  vaxtlarda 

da hakimiyyət uğrunda,  torpaq uğrunda,  mənfəət uğrunda çar­

pışmalar  mövcud  olmuşdu.  Hətta,  atanın  oğula,  qardaşın  qar­

daşa  etibarı  yox  idi.  Nizami  isə  idrak  sahibi  idi.  Allah  ona 

düşünmək,  dolaşıqlardan  çıxış yollarını  araşdırmaq qabiliyyəti 

vermişdi.  Onun  əlində  qələmi  var  idi.  Qılıncı,  topu,  tüfəngi,

8