Mübariz yusifov m IL Azərbaycan Respublikası Prezidentinin

Mübariz  Yusifov

bilməsin.  Vahid dövlətçilik şəraitində  ictimai  həmrəylik yara­

nar,  onlar  güclənər  və  hegemon  dövlətlərin  varlığına  təhlükə 

törənə  bilərdi.  Buna  görə  ilk  növbədə  hegemon  dövlətlər 

ideoloji  siyasətə  böyük  üstünlük  verirdilər.  İdeoloji  siyasətin 

məqsədi  xalqlann  parçalanmasının  sürətlənməsinə  xidmət 

edirdi.  Bunun  üzərində  ауп-ауп  etnik  təqəbələr  arasında 

münaqişələrin  törədilməsi,  onların  milli  dildən  məhmm  edil­

məsi,  milli-mənəvi  və  əxlaqi  dəyərlərin  dəyişdirilməsi,  etnik 

qatlan  təmsil  edən  intellektlərin  hegemon  dövlətə  xidmət 

göstərməsi  və  digər  assimilyativ  təsirlər  də  var  idi.  İdeoloji 

siyasətə  daxil  olan  bütün  forma  və  variantlan  bir  kənara 

qoyub  təkcə  dil  məsələsinin  siyasiləşdirilməsinə  diqqət 

yetirsək  ayn-ayn  etnik  quruplann,  o  cümlədən,  Azərbaycan 

cəmiyyətinin  həmin  siyasətdən  irəli  gələn  ictimai,  mənəvi, 

psixoloji  deqradasiyasının  necə  sosial  fəlakətlərə  səbəb 

olduğunu  aydın  təsəvvür  etmək  çətin  deyildir.  Misal  üçün, 

Azərbaycanlı  mütəfəkkirlərin,  söz  ustalarının  öz  ana  dilində 

yaza  bilməməsi,  öz  intellektual  potensialını  başqa  xalqlann 

mənəvi  zənginləşməsinə  yönəltmək  məcburiyyəti  xalqı  öz 

intellektual  qüvvəsindən  aymrdı,  milli  və  mənəvi  sərvətlərin 

inkişafını  zərbə  altında  qoyurdu.  Dil  olmadığı  təqdirdə  xalqın 

mənəviyyatı,  özünün  keçmişdən  davam  edən  mənəvi 

sərvətləri  sağalmaz yara alırdı.  Dilin başlıca vəzifəsi,  məlum­

dur ki,  informasiya fünksiyasmdan ibarətdir.  İnformasiya o za­

man  gələcəyə  maneəsiz  ötürülə  bilir  ki,  yazı  və  şifahi  nitq 

arasında  yaxınlaşma  baş  versin.  Dildə  norma  sabitliyi 

yaradılsın.  Əgər  hər  hansı  dildə  yazılı  dil  ənənələri  davam 

etmirsə  şifahi  dil  üstün  yer  tutur.  Şifahi  nitq  isə  dilin  daxili 

strukturunu  daim  dəyişdirməyə  meyllidir. 

Şifahi  dilin 

üstünlüyü  ən  kiçik  arealda  belə  müxtəlif  nitq  variantlarının 

yaranmasına  səbəb  olur.  İnformasiyaların  gələcəyə  çatdırıl­

masında isə  ciddi maneələr baş verir.  Belə  ki,  məsələn,  ta qə­

dimlərdən  Azərbaycan  dilində  yazı  ənənəsi  daimi  və  ardıcıl 

davam  edə  bilmədiyinə  görə  tarixən  yaranmış ədəbi-bədii  nü­

munələrimizin dili müasirlik üçün ağzı bağlı  olan bir xəzinəyə 

çevrilmişdir.  Azərbaycanlı  intellektlər  öz  elmi  əsərlərini  ərəb