Mübariz yusifov m IL Azərbaycan Respublikası Prezidentinin

Nizamidə  azərbaycançılıq

Nəticə

1.  Nizamini  zaman  anbaan  bizdən  uzaqlaşdırsa  da  onun 

Azərbaycan  milli  qaynaqlarından  güc  almış  parlaq  dühası 

günəş  şüalan  kimi  yer  üzündəki  bütün  insan  cəmiyyətlərinə 

yayılaraq  bəşəri  bir  möhtəşəmlik  qazanmışdır.  Nizami  təkcə 

öz  zamanının  yox,  bütün  zamanlann  dahi  şəxsiyyəti  olduğu 

üçün  indiyədək  ayn-ayn  xalqlann  nümayəndələri  onun 

əsərlərindəki  bəzi  beytlərə  variantlıq tətbiq etmək yolu  ilə və 

ya  ayn-ayn  tədqiqatçıların  həqiqətdən  uzaq  fikirlərinə  istnad 

etməklə  bu  böyük  şəxsiyyəti  özlərininki  adlandırmağa  cəhd 

göstərmişlər. 

Nəzərə  aldıqda  ki,  Nizaminin 

ideyalan 

bəşəridir,  onda  onun  ideyalanndan  hər bir insan  cəmiyyətinin 

faydalana  biləcəyi  qətiyyən  istisna  deyildir.  Nizaminin  bəşəri 

ideyalan  Azərbaycançılıq  ruhundan  yoğrulduğu  üçün  həmin 

ideyalann  yayılması  Azərbaycançılıq  ruhunun  özünün  də 

bəşəri ideyalara inteqrasiyası kimi başa düşülməlidir.

2.  Nizaminin  əsərlərinin  dili  fars  dili  olsa  da  bu  dil 

Azərbaycanlı  təfəkkürünün  məhsuludur.  Ona  görə  də 

Nizaminin  əsərlərinin  yalnız  zahiri,  görünən  tərəfi,  qabığı 

İrana  məxsusdur.  Bu  əsərlərin  canı,  batini,  şirəsi,  bir  sözlə, 

daxili  məzmunu  Azərbaycana  aiddir.  Nizaminin  böyüklüyü 

odur  ki,  öz  fikir  və  düşüncələrini  Azərbaycançılıq  təfəkkürü 

ilə canlandıraraq onu bəşəriliyə yüksəltmişdir.

3.  Nizaminin  əsərləri  fars  dilində  yazılmış  olsa  da 

Nizaminin  dilini  tamamilə  fars  dili  hesab  etmək  doğru 

sayılmalıdır.  Bu  dil  elə  bir  dildir  ki,  bu  dildə  Azərbaycanın 

milli  təfəkkür  qaynaqlarından  qidalanmış  atalar  sözləri,  zərbi 

məsəllər,  hikmətli  sözlər olduqca zəngindir.  Bu dil  o dildir ki, 

burada Azərbaycan dili  sözləri  olduqca sərbəst şəkildə  işlənir. 

Hətta,  Azərbaycan  sözlərinə  o  qədər  artıq  yer  verilir  ki, 

Nizaminin  fars  dilini 

azca  da  olsa  fars  dili  bilən 

Azərbaycanlının  başa  düşməsi  o  qədər  də  çətin  deyildir. 

Farsların  isə  Nizaminin  dilini  tam  başa  düşməsi  üçün  lüğətə 

ehiyacı  olmasını  istisna saymaq olmaz.

165

---