MühaziRƏ 1 Standartlaşdırma haqqında anlayış

Simplifikatlaşdırma - standartlaşdırmanın elə formasıdır ki, burada məqsəd məmulatların tiplərinin və ya digər növ müxtəlifliyinin sayını hazırki vaxtda onlara olan tələbatı ödəmək üçün lazım olan miqdara qədər azaltmaqdır. Simplifikasiyaya bu tərif STAKO tərəfindən verilmişdir.
Simplifıkatlaşdırma standartlaşdırmanın ən sadə, iqtisadi cəhətdən daha sərfəli, texniki cəhətdən daha mümkün olan növ müxtəlifliyidir. O, məmulatların tiplərinin və ya növ müxtəlifliyinin sayının texniki və iqtisadi cəhətdən əsaslandırılmış hər hansı minimuma qədər ixtisar edilməsindən ibarətdir. Simplifikatlaşdırma obyektlərində heç bir texniki təkmilləşdirmə işi aparılmır, yəni onlar texniki dəyişikliklərə məruz qalmır. Ona görə də simplifikatlaşdırma zamanı məmulatların markalarının və tip ölçülərinin rasional kombinə edilməsi imkanları məhduddur.
Aqreqatlaşdırma - unifikasiya olunmuş standart aqreqatlardan (avtonom yığım vahidlərindən) istifadə edərək maşın, avadanlıq, cihaz və digər məmulatların yaradılması prinsipidir. Bu aqreqatlar özlərinin bütün istismar göstəricilərinə və birləşmə ölçülərinə görə bir-birini tam əvəz etməlidirlər. Hazırda bu məqsəd üçün aqreqat-dəzgahlar geniş yayılmışdır. Belə ki, istehsal obyekti (məmulat) dəyişirilən kimi bu dəzgahları tez söküb, başqa məmulat istehsal etmək üçün yenidən quraşdırmaq olar.
Bütün yeni yaradılan maşın və avadanlıqlar üçün unifikasiya və aqreqatlaşdırma prinsipinin tətbiqi mütləq lazımdır.
Aqreqatlaşdırma prinsipinə misal olaraq, universal- yığma tərtibatları sistemini göstərmək olar. Bu tərtibatlar sənayenin bir çox sahələrində geniş tətbiq olunur. Tərtibatları dəqiq hazırlanmış, qarşılıqlı əvəzolunmuş elementlərdən yığırlar. Onlar əsas etibarilə təcrübə zavodlarında, xırda və ortaseriyalı istehsalatda tətbiq olunurlar. Çünki bu cür istehsalatlar üçün tez-tez yeni tərtibatların layihələndirilməsi və hazırlanması iqtisadi cəhətdən səmərəli deyildir.