Mühazirə Əməliyyat sistemi anlayışı

First-Come, First-Served (FCFS) 
Planlaşdırmanın ən sadə alqoritmi First-Come, First-Served (FCFS) olub, birinci gələn, 
birinci xidmət olunur deməkdir. Fərz edək ki, “hazır olma” vəziyyətində olan proseslər növbəyə 
düzülmüşlər. Proses “hazır olma” vəziyyətinə keçdikdə, o, daha dəqiq desək, onun PCB-nə istinad, 
həmin növbənin sonuna yerləşdirilir. İcra olunmaq üçün yeni prosesin seçimi onun PSB-nə istinadı 
oradan ləğv etməklə, növbənin əvvəllindən həyata keçirilir. Bu tip növbə proqramlaşdırmada xüsusi 
ada malik olur – FİFO (First In, First Out - birinci gələn, birinci çıxır).
Proses seçiminin bu cür alqoritmi sıxışdırılıb çıxarıl-mama planlaşdırmanı həyata keçirir. 
Prosessoru öz sərən-camına almış proses cari “CPU burst” bitənə qədər onu məşğul edir. Bundan 
sonra yerinə yetirmək üçün, növbənin əvvəllindən yeni proses seçilir. 

---

FSFC alqoritminin üstünlüyü onun həyata keçiril-məsinin yüngüllüyündədir, amma, eyni 
zamanda da o, bir çox mənfi cəhətlərə də malik olur. Aşağıdakı misalı nəzərdən keçirək. Tutaq ki, 
“hazır olma” vəziyyətində p
0
, p
1
və p
2
kimi üç proses yerləşir və onlar üçün onların CPU burst 
vaxtları məlumdur. Bu vaxtlar müəyyən şərti vahidlərlə cədvəl 3.1-də verilmişdir. 
Sadəlik üçün belə hesab edəcəyik ki, proseslərin bütün fəaliyyəti yalnız bir CPU burst 
vaxtından istifadə etməklə, məhdudlaşacaq, proseslər giriş-çıxış əməliyyatlarını yerinə yetirmirlər və 
kontekstin dəyişdirilmə vaxtı o qədər kiçikdir ki, onları nəzərə almamaq da olar. 
Əgər proseslər, proseslərin “hazır olma” növbəsinə p
0
, p
1
, p
2 
qaydasında
yerləşmişsə, o 
zaman onların yerinə yetirilmə mənzərəsi şək.3.2-də göstərilən kimi olacaqdır. 
Şək.3.2. Proseslərin p
0
, p
1
, p
2
qaydasında 
yerinə yetirilməsi 
Birinci yerinə yetirilmək üçün p
0
prosesi seçilir və prosessor özünün CPU burst-in bütün 
vaxtı ərzində, yəni, vaxtın 13 vahidi ərzində onu əldə edur. O, bitdikdən sonra, “icra olunma” 
vəziyyətinə p
1
keçirilir, o, prosessory 4 vaxt vahidi ərzində məşğul edir. Və, nəhayət, p
2
prosesi 
işləmək imkanı əldə edir. p
0
prosesi üçün gözləmə vaxtı 0 vaxt vahidi olur, p
1
prosesi üçün -13 
vahid, 
p
2
prosesi üçün isə 13+4=17 vahid olur. Beləliklə, bu halda orta gözləmə vaxtı – (0+13+17)/3 
= 10 vaxt vahidi olacaqdır. p
0
prosesi üçün yerinə yetirilmənin tam vaxtı 13 vaxt vahidi, p
1
prosesi 
üçün 13+4=17 vahid, p
2
prosesi üçün 13+4+1=18 vahid təşkil edəcəkdir. Yerinə yetirilmənin orta 
tam vaxtı – (13+17+18)/3=16 vaxt vahidinə bərabər olacaqdır.
Əgər, həmin proseslər p
2
, p
1
, p
0
qaydasında yerləşmiş olsaydılar, onda onların mənzərəsi 
şək.3.3-ə uyğun gələcəkdir. Proses p
0
üçün gözləmə vaxtı 5 vaxt vahidinə, p
1
prosesi üçün -1 
vahidinə, p
2
prosesi üçün isə - 0 vahidinə bərabər olacaqdır. Orta gözləmə vaxtı (5+1+0)/3=2 vaxt 
vahidi olacaqdır. Bu əvvəlki hadisə ilə müqayisədə 5 (!) dəfə azdır. Proses p
0 
üçün yerinə 
yetirilmənin tam vaxtı 18 vaxt vahidinə, p
1
prosesi üçün -5 vahidə, p
2
prosesi üçün isə - 1 vahidə 
bərabər olacaqdır. Yerinə yetirilmənin orta tam vaxtı (18+5+1)/3=8 vahidi olur ki, bu da proseslərin 
yerləşdirilməsinin birinci variantına nəzərən, 2 dəfə azdır.
Cədvəl 3.1