Yeniyetməlik və böyük məktəbli yaşı dövründə qabi- diyyətlərin bəzi inkişaf xüsusiyyətləri. Yeniyetməlik yaşı dövründə özünün əqli qabiliyyətlərinin
inkişafı etibarı ilə həmyaşıdlarından fərqlənən xeyli şagirdə
təsadüf olunur.Belə şagirdlərin iki tipi diqqəti daha çox cəlb edir;
onların bir qismi maraqlara və ətrafdakı adamlara münasibəti
etibarilə daha çox kiçik məktəbliyə bənzəyər. Dərsi asanlıqla başa
düşür, məsələni daha asan yolla həll edir, lakin özünü sadəlöv
aparır, aşağı qiymət alanda ağlayır, qızlarla kiçik uşaq kimi
vuruşur, bütün fənlərlə eyni dərəcədə maraqlanır; digər qismi isə
özünü əslində böyük məktəbli kimi aparır; müəllimlərin bir çox
məsləhətlərinə əməl etmir, dərsdə bə'zən kanar işlərlə məşğul
olur, ancaq maraqlandığı fənnə xüsusi diqqət yetirir, həmin fənnə
aid əlavə ədəbiyyat oxuyur, xüsusi dəftər tərtib edir.
Böyük məktəbli yaşında da biz bu sahədə maraqlı hallarla
rastlaşırıq. Onlardan biri aşağıdakından ibarətdir; aşağı siniflərdə
öz həmyaşıdlarından fərqlənməyən bə'zi şagirdlərdə güclü
intellekt əlamətləri özünü göstərməyə başlayır. Onlar birdən-birə
yaxşı oxumağa başlayırlar. Məyyən bir elm, ədəbiyyat və
incəsənət sahəsi ilə daha çox maraqlanır, həmin sahə ilə saatlarla
məşqul olurlar.
Yeri gəlmişkən onu da qeyd edə bilərik ki, görkəmli
adamların bir çoxunu kiçik yaşlarında valideynlər və müəlimlər
adi uşaqlar hesab etmiş bir çoxunu "tənbəl", "qabiliyyətsiz"
adlandırmışlar.
Tərbiyə işi sahəsindəki bu nöqsanlar ondan irəli gəlir ki,
müəllimlər çox vaxt uşaqların qabiliyyətləri haqqında təkcə təlim
müvəffəqiyyətinə
görə
mühakimə
yürüdürlər.
Halbuki
qabiliyyətlərin müxtəlif inkişaf variantları vardır. Psixi inkişafın
qeyri-bərabər xarakteri bu sahədə xüsusilə aydın nəzərə çarpır.
99
downloaded from KitabYurdu.org
