MühaziRƏ konspektləRİ Qiyabi təhsil alan tələbələr üçün yardımçı vəsait Bakı- 2002

E m o s i o n a l o y a n ıqlıq.
Bu xassə haqqında biz emo-
sional reaksiyanın əmələ gəlməsi üçün nə dərəcədə az təsirin lazım 
olduğuna və bu reaksiyanın hansı surətlə əmələ gəldiyinə görə 
mühakimə yürüdürük. 
Hansı temperament tipi yaxşıdır? Hər temperament tipinin 
özünəməxsus xüsusiyyəti vardır. Əslində onları 
m ü s b ə t
və ya 
m ə n f i
xüsusiyyətlərə də bölmək düzgün deyildir. Sözün mütləq 
menasında müsbət və mənfi temperament xüsusiyyətləri yoxdur. 
Əsas məsələ bu və ya digər temperament xüsusiyyətinin müsbət və 
ya mənfi olmasında dyeil, insanın onları özünün peşə fəaliyyətində 
və ya təlim fəaliyyətində necə (nə dərəcədə düzgün) nəzərə 
almasındadır. 
Psixoloqlar bu baxımdan maraqlı qanunauyğuluq müəyyən 
etmişlər: 
Onlar istehsalatda yüksək nəticə əldə edən işçilərlə adi işçiləri 
psixoloji baxımdan müqayisə etmişlər. 
Məlum olmuşdur ki, fleqmatik və sanqvinik tipli toxucu 
qadınlar eyni əmək şəraitində müxtəlif iş taktikasından istifadə 
edirlər. Məsələn, sanqviniklər qəza hallarını iş gedişində, mə-
sələn, sap qırılan kimi dərhal aradan qaldırırlar. Halbuki fleq-
matiklər qəza hallarını tez aradan qaldıra bilmirlər. 
82 
downloaded from KitabYurdu.org

---

Psixoloqlar bu faktların təhlili əsasında aşağıdakı nəticəni 
çıxararlar: iş üsulları, üslubi fərdi xüsusiyyətlərinə uyğun gələn 
işçilər daha yüksək istehsalat uğurları əldə edirlər. Beləliklə, də 
psixologiyada fərdi üslub anlayışı yarandı. Göründüyü kimi, 
anlayış iki sözdən ibarətdir. Fərdi sözünün mənası aydındır. Bəs 
üslub nə deməkdir? Üslub çoxmənalı sözdür. Burada o, iş 
priyomu, vasitəsi, üslubu mənasında işlənmişdir. 
Temperament fəaliyyətin səmərəsini deyil, ancaq fərdi 
üslubunu müəyyən edir. Göründüyü kimi, hər hansı bir işi 
obyektiv surətdə müxtəlif üsullarla icra etmək olar. Bu şəraitdə bir 
temperament tipində, məsələn, fleqmatikdə məhz onun üçün 
səmərəli olan müəyyən bir üsul, sanqvinikdə isə başqa bir üsul 
aktuallaşır. Seçilmiş üsullar fəaliyyətin obyektiv tələbləri ilə 
uzlaşdıqca onlar daha da dəqiqləşdirilir, yeni üsullardan istifadə 
olunma başlanılır. Tədricən insan üçün tipik olan və onu fərdiyyət 
kimi xarakterizə edən müəyyən bir sistem əmələ gəlir. 
Fərdi üslub fəaliyyətin bütün sahələrində mühüm rol oynayır. 
Peşə fəaliyyəti ilə yanaşı, təlim fəaliyyətində də onun əhəmiyyəti 
böyükdür. Təlim prosesində şagirdlərdə özünəməxsus fərdi üslub 
formalaşdıqca, onlar yaxşı oxuyur, ev tapşırıqlarını vaxtında və 
səliqə ilə yerinə yetirirlər.