Atmosfer-atmosferdə gedən ekoloji problem.
Planetimiz her tərəfdən əhatə edən yerlə birlikdə fırlanan qaz təbəqəsinə atmosfer deyilir. O yerdən heyatın teminatçısı olmaqla ultrabənovşəyi şüa əks edir.Səs və radiodalğaların yaranmasına şərait yaradır.Atmosfer havanın tərkibi 78,08 azot,20,04% oksigen 0,93%arqon,0,03%karbon,0,03% və digər qaz hisslərindən ibarətdir.Havanın yer səthinə ordakı cism və göstərdiyi ağırlıq qüvvəsi atmosfer təyziqi adlanır.Atmosfer teyziq adlanır. Atmosfer təyziqi barametrlə ölçülür.Atmosfer təyziqi sakit olmur. Günəşin istisindən havaya qalxır yerini soyuq hava tutur.Yer səthi üzərində havanın hərəkəti külək adlanır.Küləyin istiqamətinin gücü fülgerlə təyin olunur. İnsan üçün ən aşağı təbəqəsi-Troposfer daha zəruridir. Bu təbəqə yer üzərində yaşayışı təmin edir.Buludlar,leysan yağışları qar,çovğunu burada əmələ gələr. Atmosfer ən yüksək təbəqəsi Strofserdir.Burada hava seyrəlir,rəng tündləşir. Strosferdən sonra mezosfer gəlirMezosferin yuxarı təbəqəsi Ozonosfer adlanır.Ozon qatı olmasaydı yaşayış olmazdı.Beləki o ultra bənövşəyi şüaları tutub saxlayır.4cü qat Termosfer ve ya İonesfer yerləşir. Burada hava ultra bənövşəyi şüalar udur.Hava çox seyrəkdir.Hava qızır ionlaşma baş verir. Atmosferin ən üst qatı Ekzosferdir.Burada demək olarkı hava yoxdur.
Mövzu 4. Torpaq və onun xüsusiyyətləri. Torpaq bizim əsas və əvəzsiz sərvətimizdir.Torpaq bütün ictimai formasiyalarda insana qüdrət,ölkəyə bərəkət cəmiyyətin inkişafına həlledici istiqamət vermişdir.Müasir hesablamalara görə Yer kürəsinin sahəsi təxminən 1milyon kvadrat kmdir.Onun 71%ni dəniz və okeanlar qalan 29%ni isə quru təşkil edir.Bununda beşdə iki hissəsi səhra və buzlaqlardan ibarətdir.İqlim relyef bitki və heyvan orqanizmlərinin və insanın uzun müddət birgə təsiri nəticəsində yer qabağının dəyişilmiş yumşaq üst hissəsinə torpaq deyilir.O çox mühüm bir xassəyə-münbitliyə ,yəni bitki məhsulu yaratmaq xüsusiyyətinə malikdir.Torpaq tarixi cisim olub ona arası kəsilmədən bir sıra xarici amillər -atmosfer,sular külək insanın təsərüffat fəaliyyəti təsir göstərir.Azərbaycan torpaq fondu təxminən 8,6milyon hektardır.Bunun altıda bir hissəsindən çoxu əkin yerlərinin,beşdə bir hissəsindən çoxu örüş və otlaqların payına düşür.Torpaq sahəsinin 12%ni meşəliklər tutur. Üçdə bir hissəsi isə yararsız torpaqlardır.
