Əməkdə və ictimai-faydalı işlərdə tərbiyə prinsipi. İnsanın şəxsiyyət kimi for-
malaşmasında əmək ən yaxşı vasitədir. Şəxsiyyətin tərbiyəsini əmək tərbiyəsi olmadan
həyata keçirmək olmaz. Əmək tərbiyənin əsasını təşkil edir. Əmək insanın mənəvi inkişafına güclü təsir göstərir: o, insanda əməksevərlik, məsuliyyət, səliqəlilik, yoldaşlıq,
əmək adamlarına və əmək məhsuluna hörmət və qayğı, xeyirxahlıq kimi müsbət əxlaqi
keyfiyyətlər formalaşdırır, insana əməyin gözəlliyindən doğan estetik hisslər aşılayır.
Şüurla davranışın vəhdəti prinsipi. Bu prinsip tərbiyə işində insanın həm
şüuruna təsir etməyi, həm də onda düzgün davranış təcrübəsi yaratmağı nəzərdə tutur.
İnsan şüurlu məxluqdur; onun davranış və münasibətləri şüurla tənzim olunur.
Ona görə də tərbiyə işində şüura təsir göstərmək, insanda düzgün əxlaqi təsəvvürlər,
inam və əqidə yaratmaq, ona sözlə təsir etmək vacib şərtdir. Lakin tərbiyə işini yalnız
söz, nəsihət üzərində qurmaq olmaz. Sözçülük, nəsihətçilik insanı bezdirir, onda sözə
qarşı laqeydlik yaradır.
Şəxsiyyətin formalaşması o zaman səmərəli olur ki, şüurla davranış arasında
vəhdət yaranmış olsun: insan bildiklərini davranış və rəftarına tətbiq etsin; düzgün davranış təcrübəsi və müsbət adətlərə yiyələnsin. Məsələn, Vətən haqqında şerlər
əzbərlətməklə, söhbətlər aparmaqla insanda vətənpərvərlik hissi yaratmaq olmaz; on-
da habelə Vətən naminə çalışmaq, onu qorumağa hazır olmaq əzmi və bacarıqları
formalaşdırmaq vacibdir.
