Mühazirə MÖvzu 1 sağlam həyat təRZĠNĠnformalaġmasi, XƏSTƏLĠKLƏRĠn profġlaktġkasi mövzu 2

Boğulmanın asfiksiya forması-zamanı ağ ciyərlərə və tənəffüs yollarına su daxil olmur, udulan 
azacıq maye larinqospazm və apnoe törədir. Boğulan şəxsi sudan çıxararkən qusma refleksi ilə əlaqədar 
aspirasiya baş verə bilər. Bu zaman müşahidə edilən kliniki ölümün vaxtı 5 dəqiqə uzanır, kəskin sianotik 
mənzərə diqqəti cəlb edir.
Sinkopal boğulma-zamanı tənəffüs yollarına, ümumiyyətlə, su düşmədiyinə görə dəri kəskin 
dərəcədə solğun rəng alır, ona görə də bu variantlardan fərqli olaraq kliniki ölümün vaxtı daha uzun çəkir, 
onun səbəbi qorxu və ya birincili “kardial” kliniki ölümlə izah olunur.
Təxirəsalınmaz yardım-suda batmış adamı çıxartdıqdan sonra onun ağız və burun boşluqlarını 
selikdən, qusuntudan və ya qumdan təmizləyirlər. Bunun ardınca “ağızdan-ağıza” və ya “ağızdan-
buruna»nəfəs vermə üsulu ilə, eyni zamanda ürəyin qapalı massajını aparmaqla süni tənəffüs keçirməyə 
başlayırlar. Dəri altına kordiamin, kofein yeridilir. Belə xəstələri xəstəxanaya göndərmək lazımdır, çünki 

---

Fənn: Tibb bacısının iĢi 
 
ġöbə: “Mamalıq iĢi” 
2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 
 120 
sonralar pnevmoniya inkişaf edə bilər. Xəstəni aparmazdan əvvəl onu ovuşdurmaq, qıçlarını massaj 
edərək qızdırmaq və quru, isti paltarla örtmək lazımdır.
Boğulma zamanı ilk yardım. 
Boğulma insanda hava çatmamazlığı, nəfəs ala bilməmə hissi olub 
təngnəfəslik, ürəkdöyünmə, ölüm qorxusu ilə müşayət olunan vəziyyətdir. Boğulma müxtəlif səbəblərdən 
meydana çıxa bilər.
Bronxial astma (nəfəsdarlığı) -bronxların spazmı və onların selikli qişasının ödemi ilə əlaqədar 
təngnəfəslik tutmaları ilə müşayiət olunan allergiya xəstəliyidir. Xəstəlik sutkanın hər hansı vaxtında 
birdən-birə baş verərək, tənəffüsün və başlıca olaraq nəfəsvermənin çətinləşməsi, müəyyən məsafədən 
eşidilən fışıltı və xırıltılı qollarını pəncərə altlığına və ya çarpayıya, stul arxasına söykəyərək və s. 
vəziyyətdə oturmağa və ayaqüstə qalmağa məcbur olur. Təngnəfəslik tutması bir neçə dəqiqədən bir neçə 
saata qədər çəkir, çox ağırlaşdıqda astmatik vəziyyət inkişaf edir və ya tutmalar qısa fasilələrlə bir-birinin 
ardınca olur.
Ġlk yardım. Bronx spazmalarını aradan qaldıran dərmanlar (teofedrin, efedrin, antastman, novodrin, 
izadrin, alupent və s. ) qəbul edilir. Cib inhalyatorları vasitəsi ilə bronxgenəldicilər geniş tətbiq edilir . 
Uzun müddət bronxial astma ilə xəstələnənlər, adətən, astma tutmasının göstərilmiş dərman vasitələrindən 
hansı ilə daha yaxşı və tez aradan qaldırıldığını bilirlər. Bir sıra hallarda xardal yaxması, banka qoyulması, 
ayaqlara isti vanna və başqa yayındırıcı proseduralar effektli olur. Bunlar təsir etmədikdə həkimin təyinatı 
üzrə dərialtına 0,25-0,5 ml 0,1%-li adrenalin məhlulu yeridilir və ya 1 ml 5%-li efedrin məhlulu, bəzən 0,5 
ml 0,1%-li atropin məhlulu ilə birlikdə vurulur:venaya 10 ml 2,4%-li eufillin məhlulu yeridilir. Uzun 
sürən ağır tutmalar və astmatik vəziyyətdə venaya eufillin, strofantin (korqlikon), prednizalon 
(deksametazon) və alupentin damcı üsulu ilə yeridilir. Bronxial astma tutmalarında xəstələrə 
rütubətləndirici oksigen də verilir.