Mühazirə MÖvzu 1 sağlam həyat təRZĠNĠnformalaġmasi, XƏSTƏLĠKLƏRĠn profġlaktġkasi mövzu 2

Tomoqrafiya-lazım olan orqanın verilmiş dərinlikdə təsvirinin alınmasına deyilir.
Flüoroqrafiya-döş qəfəsi orqanlarının təsviri ilə çoxlu miqdarda şəkillərin çıxarılmasına deyilir. Bu 
şəkilləri rentgen aparatına qoşulmuş xüsusi aparatla-flüoroqraf vasitəsilə çəkirlər. Şəkillərə xüsusi 
böyüdücü vasitəsilə baxırlar.
Kompyuter tomoqrafiyası-son illərdə istifadə olunan informativ müayinə metodudur. Bu zaman 
şüa mənbəyi ilə şüa qəbul edici (plyonka) hərəkətsiz uzanmış xəstənin ətrafında hərəkət edirlər. Rentgen 
şüaları orqan və toxumalardan keçərək kameralar vasitəsilə qeyd olunur. Bu metod nəticəsində orqan və 
toxumalarda gedən cüzi dəyişikliklər belə nəzərə çarpır. Döş qəfəsinin rentgenoloji müayinəsi ağ ciyər 
toxumasının vəziyyətini öyrənməyə, onda bərkimə sahələrinin yaranmasının, parçalanma, yüksək havalı 
sahələrin, plevra boşluğunda mayenin və ya havanın olmasını görməyə imkan yaradır.
 
Bronxoqrafiya və Bronxoskopiya 
 
BRONXOQRAFĠYA-bronxların və traxeyanın rentgenoloji müayinəsi. Bunun üçün qabaqcadan 
həmin üzvlərə kontrast maddə yeridir.
Bronxoqrafiya üçün göstəriĢlər; 
1) bronxların və ciyərlərin müxtəlif xəstəliklərində bronx-ağciyər prosesinin yerini dəqiqləşdirmək üçün; 
2) bronx ağacının şöbələrini müayinə etmək üçün, çünki bunları bronxoskopiyada ya heç görmək mümkün 
olmur, ya da aydın görünmür; 
3) ağ ciyərlərdə aparılacaq cərrahi əməliyyatın miqyasını təyin etmək üçün.
 

---

Fənn: Tibb bacısının iĢi 
 
ġöbə: “Mamalıq iĢi” 
2 nömrəli Bakı Baza Tibb Kolleci 
 75 
Xəstənin hazırlanması: 
1) xəstənin bədəninin yod preparatlarına həssaslığını təyin etmək üçün qabaqcadan sınaq qoyulur (xəstəyə 
2-3 gün hər dəfədə 1 xörək qaşığı 3%-li kalium-yodid məhlulu verirlər) ; 
2) aparılacaq müayinənin məqsədini və mahiyyətini xəstəyə izah edirlər; 
3) Bronxlardan irinli bəlğəm gəldikdə 3-4 gün əvvəl bronx ağacını təmizləyirlər (xəstəni çarpayıda 
münasib vəziyyətdə uzadıb, bronxları drenaj edib, quru yeməklər, bəlğəmgətirici və bronxgenəldici 
dərmanlar verir, bronxları antibiotiklərlə inhalyasiya edirlər) : 
4) bronxoqrafiyadan 30-60 dəqiqə əvvəl xəstəyə fenobarbital (0,1 q), dərialtına atropin-sulfat (0,1%-l ml) 
təyin edir, daxilə pipolfen (0,025), seduksen (0,005 q) verirlər.
Diaqnostikanın vəzifəsindən və konkret hadisənin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq narkoz və ya yerli 
anesteziya aparırlar. Yerli anesteziyanı 2%-li dikain, 3-5%-li novokain məhlulları ilə aparırlar. Bu 
məhlulları başqa dərmanla, məsələn, adeqonla qarışdırıb vurmaq tövsiyə edilir, o bəlğəmi yumşaldır, 
keyləşdirici dərmanın selikli qişaya daha yaxşı yeriməsinə kömək edir. Anesteziyanı dərmanı sürtmək, 
tozunu səpmək və aspirasiya üsulu ilə aparmaq olar. Sürtmə üsulu demək olar ki, tətbiq olunmur. 
Dərmanın tozunu silməklə aparılan anesteziya üçün pulverizator prinsipi ilə işləyən xüsusi cihaz-
tozlandırıcı olmalıdır. Fizioloji cəhətdən daha münasib və sadə üsul aspirasiya üsuludur, bu vaxt xəstəni 
dərindən nəfəs aldırıb dərmanı pipetka ilə burnuna tökür, yaxud dilin dibinə yavaş-yavaş damızdırırlar, 
sonra isə traxeya və bronxları keyitmək üçün xəstəyə zondla nəfəs aldırırlar. 
Kontrast maddəni bronx ağacına qırtlağın içərisindən, qırtlaq qapağından və ya altından kateterlə 
yeridirlər. Kateteri burundan və ya ağızdan salıb qırtlaqdan keçirilən bronrxoqrafiya daha çox yayılmışdır. 
Bronxlara dərman doldurmaq üçün yarımelastiki rezin zondlar işlədilir, bunların ucları müxtəlif bucaq 
altında əyilmişdir. Həmçinin iplərlə idarə olunan kateterlər də vardır, bunları ehtiyac olduqda rentgenlə 
baxıb lazımi şəkildə əymək mümkündür. Kateterləri qaynadıb sterilizə edir və xüsusi sterilizatorlarda 
saxlayırlar.