Mühazirəçi: k e. n dosent S.İ. Abbasova MÜhaziRƏNİn plani

---

1 
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI ELM VƏ TƏHSİL NAZİRLİYİ 
AZƏRBAYCAN MEMARLIQ VƏ İNŞAAT UNİVERSİTETİ 
Magistratura mərkəzi 
“Materialşünaslıq” kafedrası 
 
 Fənnin adı
: “Şüşə materiallar texnologiyası” 
 Mövzu
9
:
Şüşəbişirmə sobalarının növləri 
Mühazirəçi: 
k.e.n. dosent S.İ.Abbasova
 
 
MÜHAZİRƏNİN PLANI 
1.
Şüşənin dibçəkli sobalarda bişirilməsi. 
2.
Şüşənin vanna sobalarında bişirilməsi. 
3.
Elektrik sobaları.
4.
Bişmə prosesinə nəzarət. 
İstifadə olunan ədəbiyyatlar
1.
Технология стекла. Под ред.И.И.Китайгородского, М., _ 1961.
 
2.
Технология строительного и технического стекла и шлакоситаллов. Стройиздат, 
1983.
 
3.
Химическая технология стекла и ситаллов. Под ред. Н.М.Павлушкина, М., 
Стройиздат, 1983._ 432с. 
 
BAKI-2022 

---

2 
Şüşənin bişməsi müxtəlif konstruksiyalı, qazla yaxud elektrik qızdırıcılı sobalarda 
aparılır. Qazla işləyən sobalara dibçəkli və vanna sobaları, elektrik qızdırıcılı sobalara
müqavimət sobalarını və yüksək tezlikli sobalar aiddir. İş rejiminə görə vanna sobaları dövri 
və fasiləsiz, dibçəkli sobalar isə ancaq dövri işləyir.
Qızdırılma üsuluna görə qazla (alovlu) işləyən dibçəkli və vanna sobalarını, elektrik 
sobalarını və yüksək tezlikli sobaları, alovlu-elektrik sobalarını və s. fərqləndirirlər. Hazırda 
əksəriyyət qaz sobaları ucuz, təmiz və yüksək kalorili yanacaq olan təbii qazla işləyir, az 
hallarda mazut, kerosin istifadə olunur. 
Müxtəlif növlü sobaların işi onların məhsuldarlığı, faydalı iş əmsalı və şüşənin 
bişməsinə istilik sərfi ilə xarakterizə olunur. Faydalı iş əmsalı şüşənin bişməsinə sərf olunan 
istiliyin ümumi istilik sərfinə nisbətini göstərir. Sobaların f.i.ə. kifayət qədər geniş hədlərdə 
dəyişir. Dibçəkli sobaların f.i.ə. 6-8 %, dövri işləyən vanna sobalarında 

15%, fasiləsiz 
işləyən vanna sobalarında 

17-28%, elektrik sobalarında isə 60% təşkil edir. Qalan istilik 
hovuzun mühafizə səthi, odluq, kanallar vasitəsilə itirilir, tüstü qazları ilə aparılır. 
Müasir vanna sobalarının məhsuldarlığı gündə 400 t və daha çox şüşə, elektrik 
sobalarında isə 80 tona qədər olur. 
Şüşə bişirməyə istilik enerjisi sərfi dibçəkli sobalarda 1 kq üçün 40000 kC-dan çox, 
vanna sobalarında isə 7200-14000 kC təşkil edir. 
Hər bir sobanın işi istilik sərfindən, qazların tərkibi və təzyiqindən asılı olaraq 
müəyyən rejimlə xarakterizə olunur. Sobanın ayrı-ayrı zonaları üzrə temperaturdan asılı 
olaraq istilik sərfi müəyyənləşdirilir. Sobadakı qazların tərkibi və təzyiqi yanan yanacağın 
və havanın sərfindən, havanı çəkmə intensivliyindən, şixtanın tərkibindən, eyni zamanda 
yanacağın növündən asılıdır. 
Yanma şəraitindən asılı olaraq sobada qazların tərkibi dəyişə bilər. Yanma 
məhsullarında CO
2
, CO, O
2
, H
2
O, SO
2
və digər qazlar müşahidə edilir. Qaz atmosferinin 
xarakteri CO və O
2
–nin qatılığına əsasən təyin edilir: oksidləşdirici- O
2 

2%; reduksiyaedici 
– CO – 0,3÷0,4%; neytral – CO=0%.

---

3 
Soba qazlarının kimyəvi tərkibi şixtada reaksiyaların gedişinə təsir göstərir. Ona görə 
də sobanın ayrı-ayrı zonalarında tələb olunan qaz mühitini saxlamaq lazımdır.