Mühazirələr konspekti Ümumi kurs (Elektron variantı 127 s.) Baki 2010 Ön söZ

Epoksid tərkiblərin hissələrin bərpasında tətbiqi
Avtotəmir istehsalında epoksid tərkiblərindən gövdə tipli hissələrdə çatların, çöküklərin, əziklərin və digər mexaniki zədələrin bərpasında və həmin hissələrdə yastıq altı səthlərini bərpasında istifadə edilir.
Bərpa prosesinin əvvəlində epoksid tərkibi (pasta) hazırlanır. Burada epoksid qətranı 50-60⁰S temperatura qədər qızdırılır və ona plastifikator əlavə olunaraq qarışdırılır. Qarışdırarkən pastaya fasiləsiz olaraq tələb olunan miqdarda doldurucu əlavə edilir. Alınan tərkib otaq temperaturuna qədər soyudulur. Pastanı çəkməzdən 30-40 dəq. əvvəl ona bərkidici daxil edilir.
Gövdə tipli hissələrdə çatı doldurmaq (tıxamaq) üçün əvvəlcə hazırlıq işləri aparılır. Çatın qaynaqla bərpasında olduğu kimi onun tilləri 90-120⁰S bucaq altında təmizlənir – yonulur, çatın uzanmasının qarşısını almaq üçün onun uclarında 3 mm diametrdə deşik açılır, yonulmuş xəndəkcik oksidlərdən təmizlənərək həlledicilərlə (asetonla, benzinlə) yağsızlaşdırılır.
Deşilmiş yuvalara asbestdən tıxaclar qoyulur və təmizlənmiş səthə şpatel vasitəsilə iki qat epoksid pastası çəkilir. Əvvəlcə ancaq çatı örtmək üçün nazik təbəqə çəkilir. Sonra 5-10 mm ətrafı da əhatə etməklə ikinci qat çəkilir.
Pastanın qurudulması xüsusi quruducu şkaflarda aparılır. Soyuq bərkidici (PEPA) istifadə olunduqda hissə 60-70⁰S temperatura qədər qızdırılır və bu temperaturda 4-5 saat saxlanılır.
Sintetik yapışqanlarla bərpa.
Təmir prosesində sintetik yapışqanlardan yanacaq baklarında, radiator qazanlarında və digər hissələrdə deşikləri yamaqla örtmək üçün, eləcə də kuzovun bərpasında və tormoz qəliblərinə üzlüklərin yapışdırılmasında istifadə edilir.
Avtotəmir istehsalında VS-350, BF-2, VS-10 T, MPF-1, VK-200 epoksid yapışqanları geniş tətbiq edilir.
Yapışdırma əməliyyatından əvvəl hissənin bərpa olunan səthi çirkdən təmizlənir, yağsızlaşdırılır (həlledicilərlə) və onda azacıq da olsa kələ - kötürlülük yaradılır. Sonra səthə 2 – 3 qat 0,1 mm qalınlığında yapışqan çəkilir. Epoksid yapışqanlarından başqa digər bütün yapışqanların tərkibində uçucu həlledicilər olduğundan onların metalın səthinə çəkərkən qurumasını təmin etmək lazımdır. Qurutma vaxtı yapışqanın növündən asılıdır.
VS-10 T yapışqanı sintetik qətranın üzvü həlledicidə məhluludur: tünd qırmızı rəngli şəffaf bircins mayedir. Ondan metalları, şüşə və tekstalitləri və başqa materialları istənilən birləşmədə yapışdırmaq üçün istifadə olunur. Avtomobillərin təmiri zamanı bu yapışqandan əsasən ilişmə muftasının diskinə və tormoz qəliblərinə üzlük yapışdırılmasında istifadə edilir.
VS-10 T yapışqanqı bir çox metal və qeyri metalla yaxşı ilişmə xüsusiyyətinə malikdir, nəmliyə neft məhsullarına qarşı dözümlüdür, korroziyaya qarşı davamlıdır.
Hazırlanmış səthlərə bir və ya 2 qat yapışqan çəkilir. Hər qatdan sonra 60 dəq. hissəni 10-30⁰S temperaturda qurutmaq üçün vaxt ayrılır. Tormoz qəlibləri üzərinə üzlüklər qoyulduqdan sonra xüsusi tərtibata quraşdırılır və 1-3 MPa xüsusi təzyiqlə sıxılır (şəkil 23.1). Yapışqanın polimerləşməsi üçün yığılmış düyün şkafda 140-180⁰S temperaturda 1-2 saat ərzində qurudulur.
BF tipli yapışqanlar (BF-1, BF-4) butvar – fenol əsaslı universal yapışqanlar qrupuna daxildir. Bu yapışqanlar termoreaktiv polimerlərin (qətranların) spirtli məhlullarıdır, sarımtıl – qırmızı rəngli bulanıq mayedir. BF-2 yapışqanı BF-4-ə nisbətən istiliyə daha davamlıdır, lakin yaratdığı elastik birləşmə zəif olur.
BF-6 yapışqanı parçaları, rezinləri, keçələri və s. elastik materialları yapışdırmaq üçün tətbiq edilir.
Bərkitmə recimləri: BF-2-140-160⁰S temperaturda 0,5-2,5 saat, BF-4-60-90⁰S-də 3-4 saat, BF-6 yapışqanı 100-120⁰S temperaturda 0,25-1 saat təşkil edir.
VS-350 yapışqan çoxkomponentlidir, poladı, duralüminiumu, şüşəni, tekstoliti və lekoplastı yapışdırmaq üçün istifadə edilir.