Bioxilma-xillik o‘lchami. Bioxilma-xillik o‘lchovi odatda bir
hududda yashaydigan turlaming son bilan o‘lchanadi. Masalan,
marjon qoyalar minglab maijon turlariga, baliqlar, suv o‘tlari, gupka,
faraplar va chuvalchanglar uchun makon bo‘la oladi. Maijon qoyalar
sayoz oquvchi suvlardan ko‘ra, ko‘proq bioxilma-xillikka ega. Dastlab
chuqur dengiz tadqiqotchilari kamdan-kam organizmlar chuqur
dengiz tubida, qorong‘ulikda yashay olishmaydi, deb hisoblashgan.
Shunga qaramasdan marjon qoyadagi turlarga nisbatan kamroq
bo‘lsada u yerda organizmlar yahsamoqda. Bilamizki, chuqur dengiz
tubidagi bioxilma-xillik huddi maijon qoyalardagidek noyob.
Bir ko‘lmak baliq bir krevetka. Yo‘qolib borayorgan turlar
Kalifomiyaning markaziy vodiysidagi mavsumiy suv havzalarida
13 Peter Rillero, Dinah Zike. Ecology, 2005 (8-75-betlar). 52
f y a s h a y d i.
Ifloslanish shahar urbanizatsiyasi kengayishi va boshqa
ta ’sirlar
vodiydagi 90 % bahoriy ko‘lmaklami yo‘qolib ketishiga
olib
kelmoqda. Turlaming yo‘qolib borishi, ulaming kelib chiqishi
va paydo bo‘lishi holatlarining beqaror bo‘lib borishiga sabab
bo'lmoqda.
Kaliforniya kondori. Bu noyob tur-kondoming yo‘qolib ketish
xavfi XX asr oxirlariga kelib kuchayib ketdi. B a’zi kondorlar yovvoyi
tabiat qo‘yniga asrab qolindi.
Haleakala silvers word o‘sim!igi. Dunyoning eng ta ’sirchan
o‘simliklaridan va yo‘qolish xavfi ostidabo‘lgan
butur hozirda qayta
tiklanmoqda. Rasmda Gavaya Haleakalasining gullashi tasvirlangan
(1-rasm).
1-rasm. 53
Cho‘I toshbaqasi Yo‘qolib borayotgan cho‘l toshbaqasi kelajagi beqaror bo‘lib
bormoqda.
Insoniyat
taraqqiyoti
AQShning
janubi-g‘arbida
yashaydigan cho‘l toshbaqasining vatanining qisqarib borishiga
sabab bo‘lmoqda.14
