Multikulturalizmə giriş
XlX əsr və XX əsrin əvvələrində Azərbaycan maarifçilərinin
Yüklə 338,66 Kb.
|
|
10.XlX əsr və XX əsrin əvvələrində Azərbaycan maarifçilərinin
Dünya görüşündə tolerantlıq və multikultralizm ideyaları. Azərbaycan maarifçiliyi – bir-birindən fərqli iki mədəniyyətin Toqquşması nəticəsində yaranan ictimai- mədəni dirçəlişdir. Bu Maarifçilik bir çox cəhətlərə görə bir- birindən fərqlənən Mədəniyyətlərin, ənənələrin, mentallığın qızğın mübarizəsi mühitində İnkişaf etmişdir. Xalqın iqtisadi-mədəni həyatda mövcud problemləri Duyan, onların tərəqqisinə təkan verən görkəmli Azərbaycan Maarifçilərindən biri də Mirzə Fətəli Axundzadə olmuşdur. O,maarifçi -realist metodunun ədəbiyyat tariximizdə böyük nümayəndəsidir. Mirzə Fətəli Axundov fikir azadlığını tərəqqinin əsası hesab edirdi. O, Bərabərliyi insan tərəqqisinin özülü sayırdı,hesab edirdi ki, o Anayasanın əsasında durmalıdır. Böyük mütəfəkkir qeyd edirdi ki, “...Bəşər övladına səadət və qurtuluş o zaman nəsib olacaqdır ki, istər Asiyada və istərsə də, Avropada insanın şüuru tamamilə əbədi həbsdən Xilas olsun və bütün işlərdə də, təfəkkürdə də hadisələr deyil, insanın Ağlı yeganə dəlil, sənəd və hakimi- mütləq olsun “ . Heydər Hüseynovun fikrincə, Mirzə Fətəli Axundov öz xalqını savadlı Görməyi çox istəyirdi. Əhməd Ağaoğlu-《Üç mədəniyyət 》əsərində üç fərqli-İslam, Avropa Və Budda-Brahman mədəniyyətlərinin müqayisəsini aparmış, əxlaqi- Fəlsəfi anlamdakı fərqlilikləri izah etməyə çalışmışdır. O hesab edirdi Ki, hansı xalqlar mədəniyyətin bütün sahələrində inkişafa nail Olublarsa, digər mədəniyyətə sahib millətlər üzərində hökmran Vəziyyətə gəlmişlər. Onun fikrincə, hazırda Avropa-Qərb mədəniyyəti Məhz belə bir qalib mövqeyə çatmış, İslam və Budda-Brahman Mədəniyyətləri isə məğlub duruma düşmüşlər. O, türkçülüyü İslamçılığa, İslamçılığı isə türkçülüyə qarşı qoyanlara öz etirazını Bildirmişdir. O, hesab edirdi ki, islamçılığı gücləndirən ən önəmli amil Milliyyət, yəni türklükdür. Əgər onlar bir-birinə qarşı qoyularsa hər İkisi süquta uğrayacaqdır. Bu mənada Əhməd Ağaoğlu islamçılığın Güclü olması üçün, milliyyətin də güclü olması fikrini müdafiə etmişdir. O, daima islam-türk birliyinin tərəfdarı olmuşdur, ən azı mənəvi- İdeoloji baxımdan belə bir birliyin olmasının zəruriliyinə inanmışdım. Yüklə 338,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|