Multipl skleroz tani ve tedavi klavuzu 1 Dizgi Hazırlık

MULTİPL SKLEROZ TANI VE TEDAVİ KLAVUZU
106
Önerilebilecek sporlar:
Uyarılar:
• Hastanın fiziksel kapasitesine uygun sporlar seçilmelidir.
•  Görme  problemi  olanlar  top  oyunları  gibi  hızlı  hareket  ve  takip  gerektiren 
sporlardan kaçınmalıdır.
• Atak dönemlerinde dahi aşırı yorgunluğa kaçmadan, spora devam edilebilir. Ancak 
bu dönemde yaralanma riskine dikkat edilmelidir.
• Uzun mesafe yüzme, dağcılık veya kayak turları gibi dayanıklılık gerektiren sporlar 
uygun değildir.
Öneriler:
• Kişi gün içinde en zinde hissettiği zamanı belirleyip, o saatte spor yapmalıdır.
• Aktivite sırasında dinlenme molaları verilmelidir.
• Bol su içilmelidir.
• Sportif faaliyetten sonra vücut serin bir havuz ya da duşta soğutulmalıdır.
• Grup halinde çalışmak evde tek başına çalışmaktan daha etkili olduğu için tercih 
edilebilir.
Önerilebilecek sporlar:
Kollarda güç kaybı
yoksa
Bir taraf vücut
yarısında
tutulum varsa
Hastalığın
ağır olduğu
durumlarda
Herkes için en 
uygun sporlar
Yüzme Okçuluk Kano Atıcılık 
Kayak
(özel üretilmiş) Yelken
(alt ekstremite tutulumu)
Tekerlekli sandalye
basketbolu
Tekerlekli sandalye hokeyi
Tekerlekli sandalye eskrimi
Tekerlekli sandalye tenisi
Masa tenisi
Oturma voleybolu
Yürüme Yüzme 
Bisiklet Okçuluk 
Atıcılık Tenis 
Dans
Orientering
(yön bulma) 
Yelken
Kano
Balık avlama
Masa tenisi
Tavla
Satranç
Balık avlama
Uçurtma
uçurma 
Kuş seyretme
Yüzme Yürüme 
Bisiklet
Kol
ergometresiyle
çalışma
Aerobik
egzersizler
Kayak

MULTİPL SKLEROZ TANI VE TEDAVİ KLAVUZU
107
• Rekabetçi sporlara katılım kişinin fiziksel kayıplarının derecesine bağlıdır.
• Orta zorlukta fakat düzenli olarak spor yapılmalıdır.
• Yaralanma ve burkulma riski yaratan aşırı efordan uzak durulmalıdır.
Kaynaklar
1.  Armutlu K, Karabudak R, Nurlu G. Physiotherapy approaches in the treatment of ataxic 
multiple sclerosis: A pilot study. Neurorehabil Neural Repair 2001;15:203-11.
2.  Boissy AR, Cohen JA. Multiple sclerosis symptom management. Expert Rev Neurot- her 
2007;7:1213-22.
3.  Bovend’Eerdt TJ, Newman M, Barker K, Dawes H, Mineli C, Wade DT. The effects of stretching 
inspasticity: A systematic review. Arch Phys Med Rehabil 2008;89: 1395-406.
4.  Brown TR, Kraft GH. Exercise and rehabilitation for individuals with multiple sclero- sis. Phys 
Med Rehabil Clin N Am 2005;16:513-55.
5.  Carroll CC, Gallagher PM, Seidle ME, Trappe SW. Skeletal muscle characteristics of people with 
multiple sclerosis. Arch Phys Med Rehabil 2005;86:224-9.
6.  De Ridder D, Ost D, Van der AF, et al. Conservative bladder management in advan- ced multiple 
sclerosis. Mult Scler 2005;11:694-9.
7.  Edward S. Neurological Physiotherapy: A Problem-Solving Approach. New York: Churchill 
Livingstone, 1996.
8.  Gibson-Horn C. Balance-based torso-weighting in a patient with ataxia and multiple sclerosis: 
A case report. J Neurol Phys Ther 2008;32:139-46.
9.  Giovannelli M, Borriello G, Castri P, Prosperini L, Pozzilli C. Early physiotherapy after injection 
of botulinum toxin increases the beneficial effects on spasticity in patients with multiple 
sclerosis. Clin Rehabil 2007;21:331-7.
10. Jones K, Barker K. Human Movement Explained: Posture. Oxford: Butterworth and Heinemann, 
1996.
11. Kabat H. Proprioceptive neuromuscular facilitation in therapeutic exercise. In: Licht S (ed). 
Therapeutic Exercise. 2nd ed. Baltimore, Maryland: Wavverly Press, 2003:327-43.
12. Krause P, Fizecsi J, Straube A. FES cycling reduces spastic muscle tone in a patient with multiple 
sclerosis. NeuroRehabilitation 2007;22:335-7.
13. Miller L, Mattison P, Paul L, Wood L. The effects of transcutaneous electrical nevre stimulation 
(TENS) on spasticity in multiple sclerosis. Mult Scler 2007;13:527-33.
14. Mills RJ, Yap L, Young CA. Treatment for ataxia in multiple sclerosis. Cochrane Da- tabase Syst 
Rev 2007;24:CD005029.
15. Nilsagard Y, Denison E, Gunnarsson LG. Evaluation of a single session with cooling garment for 
persons with multiple sclerosis-a randomized trial. Disabil Rehabil Assist Technol 2006;1:225-
33.
16. Petrilli S, Durufle A, Nicolas B, et al. Influence of temperature changes on clinical symptoms in 
multiple sclerosis: An epidemiologic study. Ann Readapt Med Phys 2004;47:204-8.

MULTİPL SKLEROZ TANI VE TEDAVİ KLAVUZU
108
17. Pizzi A, Carlucci G, Falsini C, Verdesca S, Grippo A. Application of a volar static splint in poststroke 
spasticity of the upper limb. Arch Phys Med Rehabil 2005;86:1855-9.
18. Pope PM. Postural management and special seating. In: Edwards S (eds). Neurological 
Physiotherapy: A Problem Solving Approach. 1st ed. New York: Churchill Li- vingstone, 1996.
19. Schapiro RT. Management of spasticity, pain and paroxysmal phenomena in multiple sclerosis. 
Current Neuroscience Rep 2001;1:299-302.
20. Shah A. Fatigue in multiple sclerosis. Phys Med Rehabil Clin N Am 2009;20:363-72.
21. Smedal T, Lygren H, Myhr KM, et al. Balance and gait improved in patients with MS after 
physiotherapy based on the Bobath concept. Physiother Res Int 2006;11:104-16.
22. Shumway A, Woollacott CM. Motor Control: Theory and Practical Applications. Baltimore: 
Williams &Wilkins, 1995.
23. Umphred D, Byl N, Lazaro R. Interventions for neurological disabilities. In: Umphred DA (ed). 
Neurological Rehabilitation. 4th ed. St. Louis: Mosby, 2001.
24. Zajicek J, Freeman J, Porter B. Multipl Sclerosis Care: A Practical Manuel. New York: Oxford 
University Press, 2007.