Mundarij a kirish i-bob. Boshlang'ich sinflarda og'zaki va yozma inshoning turlari

Ta`kidiy diktant - Bu diktant o`quvchilar yo`l qo`uyishi mumkin bo`lgan xatolarni oldini olish maqsadida o`tkaziladi. Buning uchun tanlangan matn grammatik - orfografik tomonidan tahlil qilinadi, o`rganilgan qoidalar eslatiladi, ayrim so`zlarning yozilishi ta`kidlanadi, so`ngra matn aytib turib yoziladi. Ta`kidiy diktantning samaraliligi o`quvchilarning aktivligiga bog`lik, o`quvchilarni aktivlashtirish uchun matn tahlil qilinayotganda ularning ayrim so`zlarining yozilishini o`qituvchidan so`rashga, o`rganilgan qoidaga mos so`zni o`zlari tanlab, uni tahlil qilishga ayrim so`zlarni lug`atdan topib imlosini tekshirishga o`rgatish zarur.


Ko`rsatuv diktanti- diktantning bu turi ta`kidiy diktantning bir turi bo`lib, unda ko`ruv uquvi ham faol qatnashadi. Boshlang`ich sinflarda ko`prok ko`rsatuv diktanti qo`l keladi. Bunda o`qituvchi o`tilgan mavzuga mos bo`lgan matnni darslikdan tanlaydi, yoki yozib qo`yadi. Matn o`quvchilarga o`qib
beriladi, zarur qoidalar eslatiladi, u yoki bu so`zning to`g`ri yozilishi ta`kidlanadi, matn ogzaki tahlil qilinadi. So`ngra doskaga yozilgan matn parda yoki kog`oz bilan berkitiladi. Matnni diktovka bilan yozdirilgach, parda ochiladi. O`quvchilar o`z ishlarini doskadagi matnga qarab tekshiradilar, xatolarni to`g`rilaydilar. So`ngra daftarlar tekshirish uchun yig`ib olinadi.


Saylanma diktant - Saylanma diktant ham ta`kidiy diktant kabi o`tkaziladi. Buning ta`kidiy diktantdan farqi shundan iboratki, tanlangan matn tahlil qilinib, o`rganilgan qoidalar takrorlab eslatilgach, o`qituvchi diktovka qilgan gapdan o`quvchilar o`rgangan qoidalarga mos bo`lgan so`z yoki so`z birikmasinigina tanlab olib yozadilar. Masalan, Saylanma diktant qaratqich kelishigidagi otning gapda boshqa otga bog`lanishini mustaxkamlash maqsadida o`tkazilsa, “maktabimizning shuxrati butun yoyilgan” gapi diktovka kilingach, o`quvchilar qoidaga mos “maktabimizning shuxrati” so`z birikmasinigina yozadilar va xokazo. Saylanma diktantda vaqt tejaladi, kerakli so`z yoki so`z birikmalarigina yoziladi. Matnga o`rganilgan mavzuni puxtalashga o`quvchilarning faol munosabati talab etiladi.