Pedaqojiprosesiştirakçılarınınfəallıqdərəcələrindəqanunauyğunluq.Məktəb təcrübəsindən məlumdur ki, bəzi müəllimlər və digər tərbiyəçilər pedaqoji proses zamanı özləri az danışır, şagirdləri (tələbələri) isə çox düşündürür və çox danışdırır, özləri az işləyir, öyrənənləri daha çox işlədirlər. Bəziləri isə əksinə, özü çox düşünür, çox danışır, şagirdlərini (tələbələrini) isə az düşündürür, az danışdırır və az işlədir. Pedaqoji səmərə isə başqa-başqa olur: birinci halda mənimsəmənin səviyyəsi ikinci hala nisbətən yüksək olur. Nə üçün? Çünki həmin hallarda öyrədən və öyrənənlərin fəallıq dərəcələrində xeyli fərq olur: öyrədənin fəallığı
qabarıq ifadə olunur. Öyrənənlərin fəallıq dərəcəsi artanda mənimsəmə səviyyəsinin yüksəldiyi müşahidə olunur. Müəllimin (tərbiyəçinin) fəallığının görkəmcə güclənməsi hesabına şagirdlərin (tələbələrin) fəallığı zəiflədikdə isə mənimsəmənin səviyyəsi aşağı düşür. Deməli, öyrədənin fəallıq dərəcəsi ilə öyrənənlərin fəallıq dərəcəsi arasında qanunauyğun asılılıq vardır. Asılılığın mahiyyəti tərs mütənasibliyindədir: pedaqojiprosesdəmüəllimin(tərbiyəçinin)fəallıqdərəcəsiqabarıqşəkildəartdıqcatələbələrinfəallıqdərəcəsiisəazaldıqcamənimsəməninsəviyyəsiaşağıdüşür;müəllimin(tərbiyəçinin)fəallıqdərəcəsinindaxiləkeçməsihesabınaşagirdlərin(tələbələrin)fəallığıgücləndikdəmənimsəməninsəviyyəsiartır.Bu qanunauyğunluğu qanun formasında ifadə edək: Öyrədənvəöyrənənlərinfəallıqdərəcələrindətərsmütənasiblikqanunu.
