Muqobil energiya manbalari

18.2-rasm. AES ning sxemalari.
a)bir konturli,b)ikki konturli, v)Uch konturli.
1-reaktor, 2-ikkilamchi biologik himoya, 3-turbina, 4-elektr generator, 5-kondensator yoki gaz sovutgich, 6-nasos yoki kompressor, 7-regenerativ issiqlik almashtirgich, 8sirkulyasiya nasosi, 9-bug’ generatori, 10-oraliq issiqlik almashtirgich.
19-amaliy mashg’ulot. Elektr energiya iste’molchilari.

Elektr energiyani asosan 60% sanoat iste'mol qiladi. Sezilarli darajada kommunal maishiy asboblar va qurilmalar ham elektr energiyani iste'mol qiladi.

Sanoatda ishlab chiqarish unumdorligini oshirish yordamchi ishlarni elektrlashtirishga bog`liqdir.
Tajribalar shuni ko`rsatadiki, yordamchi va transport ishlarini elektrlashtirish agar sanoat ishlab chiqarishda 40% dan ortiq personallar shunday ishlar bilan shug`ullansa effektivlik 3-4 mrta oshadi.
Qishloq xo`jaligini elektrlashtirish ko`p holatda shu tarmoqni spetsifik sharoiti bilan aniqlab, katta territoriyada bo`linishi, mehnatni past kontsentratsiyasi, sezonligi va boshqalarga bog`liqdir. Elektr energetik tizimni taraqqiyoti bilan qishloq xo`jaligi iste'molchilarini elektr energiya ishlab chiqarish markazlashtirilgan manbaga ulanishi oshdi.
Qishloq xo`jaligidagi elektr energiya iste'molchilari arzon narxda davlat energetik tizimdan energiya ola boshladi.
Qishloq xo`jaligida elektr energiya xonajoylarni parnik xo`javliklarda isitish, elektr mashinali ishlab chiqarish mexanizmlari, elektr mashitnalar uchun qo`llaniladi.
Maishiy ishlarda elektr energiyani qo`llash qishloq joylardagi hayotni shahardagi hayot bilan maksimal darajada yaqinlashtiradi. Ko`p miqdorda elektr energiyani elektrlashtirilgan temir yo`l transporti iste'mol qiladi.
Hozirgi vaqtda muhim temir yo`llar elektrlashtirilgan. Temir yo`l elektr transportiga o`tish poyezdlarni tezligini oshiradi, tashishn tan narxini kamaytiradi. yoqilg`ini tejaydi va yaqindagi rayonlarni elektrlashtirishni tezlatadi. Temir yo`l transportini elektrlashtirish uchun o`zgarmas va o`zgaruvchan tokdan foydalaniladi. O`zgaruvchan tokni temir yo`l transportida qo`llash misni 1 km ga 2-3 t tejaydi. Ikki zanjirli liniyada podstantsiyasini qisqarishi 3-5 marta kontakt tarmoqlarda energiya isrofini kamaytiradi.
Shahar ichki transportida so`nggi 20-30 yillar ichida elektr mobil va elektrobuslar yaratilishi kutilmoqda. Ularning akkumulyatorlari elektr yuklama sistemada kam bo`lganda zaryadlanadi. Elektr transportdan foydalanish shaharlarda havo basseynlarni sog`lomlashtiradi va atmosferani ifloslanishni kamaytiradi.
Elektr energiyani maishiy sohada qo`llash asosan yoritish uchundir. Elektr energiyani sanoatda, trnsportda, elektr asboblara ishlatishda ularni iste'molini kun yoki yilda o`zgarib turadi. Misol tariqasida katta shaharda qish paytida elektr energiya iste'moli grafigi quyidagicha bo`ladi.