Muqobil energiya manbalari

Atom energiyasi. 1980 yilda atom elektr stantsiyalar (AES) Jahon ning 20 mamlakatida bo`lib, ularning quvvati 140 ming MVt ga yet di.2000 yilda bu ko`rsatkich 900-1000 ming MVt ni tashkil etadi. AES asosan jahonning Yevropa qismida quriladi. Kelajakda yig`indi quvvati 4-7 mln kVt bo`lsa,yakka holdagi reaktorlarni quvvati 1-1,5 mln kVt ni tashkil etadi. Umumiy yig`indi quvvat 4-7mln kVt ga teng.
Termoyadro reaktsiyasi asosida ajralib chiqadigan energiya uran yadrosi yoki plutoniy yadrosining parchalanishidan olinadi.1kg gazsimon massadan sintez reaktsiyasida 10ming t kumirni yoqqandagi olinadigan energiya ishlab chiqiladi.
Har xil turdagi resurslar. Ko`p zahiralarga ega bo`lgan shamol, quyosh geotermal temperaturalar farqidan (okean tubi va yuzasi)olinadigan energiya zahiralari bor bo`lib,ulardan foydalanish juda kam.
Shamol energiyasi yer sharidan yiliga 175-219 ming TVt.s tashkil etadi. Bunda uning quvvati (20-25)109 kVt ga yetadi. Bu energiya plane tada sarflanadigan energiyadan 2,7 marta kattadir. Foydalanish tomonidan u 5% ni tashkil etadi. Inson uchun quyoshni nurli energiyasini yer yuzasiga tushishi ma'lum miqdorda energiya manbai hisoblanadi. Yer yuzasiga tushuvchi quyosh energiyasi oqimi massasi 1,2 *10¹⁴ t teng bo`lgan shartli yoqilg`iga ekvivalentlidir.Quyosh ham boshqa yulduzlar singari qizigan gaz hisoblanadi. Uning tarkibida 82% vodorod 17% geliy, qolgan elementlar 1% tashkil etadi.Quyosh markazida yuqori bosim oblasti bo`lib, uning temperaturasi 15-20 mln grad teng. Yer shariga teng yuzaga to`g`ri keladigan quyoshning quvvati 178 ming TVt (butun jahon elektr qurilmalarining quvvati 8-9 TVt) bo`lib, beriladigan elektr energiyasi, ishlab chiqariladigan elektr energiyaning metodlariga nisbatan 1-20 marta ko`p.Quyosh energiyasini issiqlik energiyaga o`zgartirish mumkin. Undan olinadigan maksimal temperaturani 500⁰C gacha oshirish kerak bo`ladi. Bunga misol Frantsiyani Odeyo shaxridagi t=3000<sup>0</sup>C ga teng bo`lgan quyosh pechini ko`rsatish mumkin.Quyoshni nurli energiyasidan geotarmal elektr stantsiyalarda fodalanilib, unda ishchi jismda bu energiyani issiqlik energiyasiga sungra elektr energiyaga aylantiriladi.
Geotermal elektr stantsiyaning quvvatini bir necha yuz MVt ga yetkazish mumkin.
Hozirgi kunda AQSH da 5 MVt gacha bo`lgan elektr stantsiyalar bor.
Planetada ma'lum miqdorda geotermal energiya zahiralri bor. Bu energiya bitmas tuganmasdir. Yer jahon bo`shlig`iga to’xtovsiz issiqlik berib turadi.