Mustaqil 0 ‘zbekistonimizda bugungi kunda olib borilayot-gan izchil islohotlar xalqimizning hayot farovonligini ta’min-lashga xizmat qilmoqda

Turkiston qayini (Betula turkestanica Roth.) Balandligi 10-15 m ga, diametri 30-50 sm ga yetadigan

daraxt, tuxumsimon va keng shox-shabba hosil qiladi. Bir tanali, tanasining po‘sti sarg‘ish oq rangda, po‘st tashlab turadi. Yosh

166

novdalari mayin tukli bo‘lib, smolasimon so‘galchalari bor. Barg lari tuxumsimon, o‘tkir uchli, tub qismi ponasimon yoki to'mtoq, cheti butun. Yosh barglarining har ikkala tomoni mayin tukli, katta yoshida yuz tomoni tuksizlanadi. Barg plastin-kasining bo‘yi 3-5 sm, bandi 1,5-1,8 sm, ingichka va uzun tuk bilan qoplangan. Urg‘ochi gulli kuchalalari silindrsimon bo‘lib, bo‘yi 2,5 sm, eni 6-8 mm. Qanotchalari tuxumsimon yoki Icskari tuxumsimon, bo‘yi 2,5 mm. Bu qayin urug‘idan yaxshi ko'payadi, tez o‘sadi.

Qayinning yog‘ochi oq rangda, zich, pishiq bo‘lib, undan har xil buyumlar ishlanadi. U yorug‘sevar, issiqqa va sovuqqa, havoning ifloslanishiga chidamli daraxt. U tog‘ vodiylarida, daryo bo‘ylarida o‘sadi. Tyan-Shanda, Pomir-Oloyda, Jung‘oriya Olatovida uchraydi. U nihoyatda go‘zal daraxt boMganligidan ко ‘kalamzorlashtiri sh uchun parklarga va ko'chalarga ekish tavsiya etiladi.

Tyan-Shan qayini (Betula tianschanica Rupr.) Kichikroq daraxt bo‘lib, bo‘yi 5-6 m, ko‘p tanali yoki ser-

Nhox, keng shox-shabba hosil qiladi. Tanasining po‘stlog‘i jigar mug, yupqa po‘st tashlab turadi. Barglari tuxumsimon yoki cho‘ziq tuxumsimon, ba’zi vaqtlarda, rombsimon, o‘tkir uchli, tubi keng, ponasimon. Barg plastinkasi yirik, butun, bandining u/.unligi Ism.

Bargining har ikkala tomoni va bandi tuksiz. Urg‘ochi kuehalalarining bo‘yi 1,8 sm, eni 0,7 sm, gulbandi tukli. Yong‘oqchasi tuxumsimon, bo‘yi 2 mm. Bu qayin urug‘idan yaxshi ko‘payadi. Tyan-Shan qayini Jung‘oriya Olatovida, Tyan-Shanda, dengiz sathidan 1800 m balandlikda o‘sadi. Shiiharlami ko‘kalamzorlashtirish uchun ekish tavsiya etiladi.