Mustaqil 0 ‘zbekistonimizda bugungi kunda olib borilayot-gan izchil islohotlar xalqimizning hayot farovonligini ta’min-lashga xizmat qilmoqda

Qizil pirokanta (Pyracantha coccinea Roem)

Bu manzarali butasimon o‘simlik bo‘lib, bizning sharoi-Utui/da balandligi 2-2.5m gacha yetadi. Novdalari sertuk, barglari cho‘ziq, ellipssimon yoki lansetsimon, uzunligi 4 sm gaelm, po‘sti qalin, yaltiroq, to‘q yashil bo‘lib, kuzda tiniq qizil lungga kiradi. Gullari mayda bo‘lib, to‘pgul hosil qiladi. Ular oq yoki sariq pushti. Toshkent shahri sharoitida apreldan to may oyi gacha gullab turadi, nektarli o‘simlik. Mevasi sharsimon, qi/il, diametri 5-6mm.Ular avgust oyida yetiladi. Ushbu buta Urug'idan ko‘payadi.Urug‘lari kelgusi yilning bahorigacha tupida saqlanadi. U yorug‘sevar, qurg‘oqchilikka chidamli, yer Ittiilamaydigan o‘simlik. Pirokanta yovvoyi holda Qrim va Kavkazda tarqalgan. U nihoyatda chiroyli o‘simlik bo‘lgan-llgidan ko‘kalamzorlashtirishda keng foydalaniladi.

Jo‘ka (Tilia cordata will)

Bugun mamlakatimiz shahar va qishloqlarida yangidan yangi lulirohat bog‘lari, sayilgohlar va xiyobonlar tashkil etilmoqda. Unlibu bog‘-parklarda o‘ta nafis ko‘rinishga ega boigan man-

159

zarali yaproq va nina bargli daraxt, buta turlaridan ko‘rkam kompozitsiyaga ega bo‘lgan yashil hududlar barpo etilmoqda. Shunday o‘ta manzarali, uzoq yashovchi va chiroyli gullab turuv-chi yaproq bargli daraxt turlaridan biri jo‘ka turkumidir.

Bulardan mayda bargli Tilia cordata will va Yevropa Cubo-paua. Mayda bargli Tilia cordata will - balandligi vatanida 30 metrgacha yetadigan, shox-shabbasi ixcham, bir-biriga yaqin, daraxt shaklining ko‘rinishi oval shaklida bo‘lib, diametri bir yarim metrgacha yetadi. Barglari, odatda, 3-6 sm gacha uzunlikda bo‘ladi. Barglarining yuqori qismi to‘q yashil, ayrim hollarda, zangori, kuzda esa chiroyli och sariq tusga kirib atrof-muhitga go‘zallik ato etadi.

Gulchalari mayda, sarg‘ish-oq rangda bo‘lib 5 - 7 , ba’zan 15 tagacha boradi, mevasi sharsimon yoki oval shaklida, qobig‘i bo‘z rangda. Mayda bargli jo‘kaning mevasida bir dona, kamdan kam holatlarda ikki dona urug‘i bo‘ladi. Mayda bargli jo‘ka soyaga, sovuqqa chidamli, yorug‘sevar va issiqsevardir. Ammo ozuqa moddalariga boy bo‘lgan qumoq tuproqlarda о‘sib rivoj-lanadi. Vaqtinchalik namlik yetishmaydigan tuproqlarda ham bemalol o‘sa oladi, faqat o‘rtacha sho‘r tuproqlarda o'smaydi.

Ushbu daraxt tuproq tarkibini boyitadigan yaproq bargli daraxtlardan biridir. To‘kilgan barglaridagi kul moddalari tuproqni ozuqa moddasi hisoblangan kaliy bilan boyitadi, tuproqning fizik xususiyatlarini yaxshilaydi.