1
= −
8
Xuddi shu kabi 퐴 ⋅ 퐴−1 = 퐸 ekanligini ko’rsatish mumkin.
Matritsaning rangi
Matritsaning rangi tushunchasini kiritamiz. 퐴 matritsada 푘 ta satrlar va 푘 ta usunlarni ajratamiz, bu yerda 푘 soni 푚 va 푛 sonlarining kichigidan ham kichik yoki teng
(푘 ≤ 푚푖푛 푚, 푛 ). Ajratib olingan 푘 ta satrlar va 푘 ta usunlarning kesishmasida turgan elementlardan tuzilgan 푘 −tartibli determinant matritsadan yaralgan minor yoki
determinant deyiladi. Masalan,
7 −1 4 5
1 8 1 3
4 −2 0 −6
matritsa berilgan bo’lsin.
Matritsaning rangi
푘 = 2 bo’lganda
7 −1 1 3
1 8 , 0 −6
,
,
−1 5 8 1 4 5
−2 −6 −2 0 , 1 3
determinantlar berilgan matritsadan yaralgan determinantlardir.
퐴 matritsadan yaralgan determinantlar ichidan noldan farqlilarini ajratib olamiz. Ana shu noldan farqli determinantlar tartibining eng kattasi 푨 matritsaning rangi deyiladi (푟푎푛푔퐴 deb belgilanadi).
Agar 퐴 matritsadan yaralgan 푘 −tartibli determinantlarning hammasi nolga teng bo’lsa, u holda 푟푎푛푔퐴 < 푘 bo’ladi.
Matritsaning rangi
Teorema 1. Quyidagi elementar (oddiy) almashtirishlar bajarilganda matritsaning rangi o’zgarmaydi:
Ixtiyoriy ikkita parallel qatorlarning o’rinlari almashtirilganda;
Qatorning har bir elementini bir xil 휆 ≠ 0 songa ko’paytirilganda;
Qatorning elementlariga ixtiyoriy boshqa qatorning mos elementlarini bir xil songa ko’paytirib qo’shganda.
Matritsaning rangi
Agar biror matritsa boshqa matritsadan elementar almashtirishlar yordamida hosil qilinsa, bunday matritsalar ekvivalent matritsalar deyiladi.
퐴 va 퐵 matritsalarning ekvivalentligi 퐴 ∼ 퐵 deb belgilanadi.
Tartibi berilgan matritsaning rangiga teng bo’lgan noldan farqli har qanday minor
matritsaning bazis minori deyiladi.
Matritsaning rangini topish usullari
1
1
2
3
−1
2
−1
0
−4
−5
−1
−1
0
−3
−2
6
3
4
8
−3
Birlar va nollar usuli. Elementar almashtirishlar yordamida har qanday matritsani shunday ko’rinishga keltirish mumkinki, bunda matritsaning har bir qatori faqat nollardan yoki faqat nollardan va bitta birdan iborat bo’ladi. Hosil bo’lgan matritsa dastlabki matritsaga
ekvivalent bo’lganligi uchun oxirida qolgan birlarning soni dastlabki matritsaning rangi bo’ladi. Quyidagi matritsaning rangini va bazis minorini toping.
퐴 = .
Matritsaning rangini topish usullari
Yechish. 퐴 matritsaning uchinchi ustunini 1 ga ko’paytiramiz. So’ngra, hosil bo’lgan
2
birinchi satrni 2 ga ko’paytiramiz va uni to’rtinchi satrdan ayiramiz. Endi uchinchi
ustun uchta nollar va bitta birdan (birinchi satrda) iborat bo’ladi:
퐴 ∼
2 −1 0 −4 −5
∼