Muzrabot pedagogika kolleji maxsus fanlar kafedrasi maktabgacha yoshdagi bolalar
Yüklə 0,94 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sabot-matonat
- Mustaqillik
|
Qat’iylik ortiqcha ikkilanmasdan o‘z vaqtida qat’iy qarorlar
qabul qila bilishdir. Bu o‘ylab ko‘rilmagan, shoshilinch qabul qilingan harakatlarda emas, yetarli darajada chamalab ko‘rilgan asoslangan xatti-harakatlarda namoyon bo‘ladi. Qat’iy kishi boshqacha emas, ayni shunday ish qilishi kerakligiga chuqur ishonadi. Qat’iylik ko‘rsata bilish, dadil, ikkilanmay talab qilish o‘qituvchining muhim fazilatidir.
U faqat kishi hayoti uchun xavfli paytlardagi harakatlardagina namoyon bo‘lib qolmaydi, dadil kishi murakkab ishdan, katta mas’uliyatdan cho‘chimaydi. Dadillik ahvolga oqilona sog‘lom munosabatda bo‘lishni talab qiladi. Ba’zan kishining xayoli unga haqiqatda yo‘q holatdan darak berishi mumkin. Iroda kuchi bilan qo‘rquvni yengadi va zarur deb hisoblagan narsasini bajaradi. Dadillikni kishining mardlik ko‘rsatmoqchi bo‘lib xavf-xatarli ishga qadam qo‘yishi bilan aralashtirmaslik kerak. Bunday kishilarni irodali kishilar deb bo‘lmaydi. Sabot-matonat – bunga qo‘yilgan maqsadga erishish yo‘li qanchalik uzoq va qiyin bo‘lmasin, ularga erisha bilishdan iborat. Sabot-matonat tashqi va ichki to‘siqlarni yengishda namoyon bo‘ladi. Irodali kishi o‘z kuchlarini zo‘r berib sarflashga qobiliyatli bo‘ladi. I.P. Pavlov aytib o‘tganidek, u o‘z ishini davom ettirish istagini orttiradi, xolos. Sabot-matonat pedagoglik ishida o‘zining arzimagan manmanlik tuyg‘usi tufayli xato qarordan bosh tortishga qobiliyatli bo‘lmagan vaqtidagi o‘jarlik bilan aynan bir narsa deb bo‘lmaydi. O‘jarlik shaxsning salbiy xususiyatidir.
qabul qilish va belgilangan harakatni bajarish qobiliyatidir. Ana shu irodaviy sifati bilan ajralib turmaydigan kishilar odatda o‘z yo‘llarida uchragan qiyinchiliklar oldida o‘zlarini yo‘qotib qo‘yadilar. Bunday zaiflikka ko‘pincha maktab yoshidagi tarbiyaning xususiyatlari sabab bo‘ladiki, bolaga mustaqil ishlash malakasini o‘rgatishmagan va unda o‘z harakatlari, ishlari uchun mas’uliyatdan qochishga intilish avj olgan bo‘ladi. Irodali kishi ta’sirga beriluvchanlik kabi salbiy sifatga ega bo‘lmaydi. Bunday sifat mavjud bo‘lganda kishilar o‘z fikrlaridan juda osonlik bilan qaytadilar, boshqalarga bo‘ysunib qoladilar. Chinakam mustaqillik bilan negativism (lot. negatiwus – salbiy), ya’ni qanday qilib bo‘lsa ham tashqaridan bo‘ladigan ta’sirga qarshilik ko‘rsatishga intilish o‘rtasida hech qanday umumiylik yo‘q. Agar ta’sirga beriluvchanlik kishini o‘zining niyatlar va e’tiqodlariga muvofiq kelmaydigan xatti-harakatlarga undasa uni boshqalarga qarama-qarshi o‘laroq nomaqbul harakatlar qilishga undaydi. Ta’sirga beriluvchanlik va iroda kuchining belgilari emas, balki Uning zaifligiga oid belgilardir. Ko‘pgina yomon odatlar irodasi zaif kishilarda aynan mustaqillikning yetishmasligi tufayli ta’sirga berilishga va taqlid qilishga moyil kishilarda bo‘ladi. Harakatni mustaqil bajarish o‘z kuchiga ishonch hosil qilishda yordam beradi, bu ishonch kishining muhim irodaviy xususiyatidir. Yüklə 0,94 Mb. Dostları ilə paylaş:
|