N. B. Adizova, R. X. Jumayev, R. A. Qo‘ldoshev, S. R. Ismatov ona tili o‘qitish metodikasi
-2 sinflarda sinfdan tashqari o‘qish darslarini tashkil etishda
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
1-2 sinflarda sinfdan tashqari o‘qish darslarini tashkil etishda
innovatsion yondashuv. Ta‘lim to‘g’risidagi qonuni, Kadrlar tayyorlash milliy dasturi, ―Maktab ta‘limini rivojlantirish Davlat umummilliy dasturini ta‘lim jarayoniga tadbiq etish bilan ta‘limda sifat va samaradorlikka erishish va shu orqali modernizatsiya qilingan ta‘lim standartlari to‘liq bajarilishi ta‘min etish davri boshlandi. Davlatimiz tomonidan yangi maktablar qurilishi, minglab maktablarni yangitdan rekonstruktsiya qilish, joriy ta‘mirlash ishlari jadal sur‘atlar bilan olib borilmoqda. Maktablarni yangi jihoz, asbob-uskunalar, takomillashtirilgan dasturlar, moderinizatsiya qilingan, tajriba-sinovdan o‘tgan standartlar, darsliklarning yangi avlodi bilan (ijara tariqasida) ta‘minlash, kompyuterlashtirish davlat umummilliy dasturi asosida izchil amalga oshirilmoqda. Endi o‘quv jarayonini yangilangan dastur va standart talablariga javob beradigan zamonaviy darslar asosida tashkil etish davri keldi. Boshqacha qilib aytganda zerikarli darslar o‘rniga darslarni tashkil etishga ma‘suliyat bilan yondashadigan, kasbiy bilimdonlik, metodik mahoratga ega, ma‘suliyatli, zamonaviy, interfaol pedagogik texnologiyani mukammal o‘zlashtirib olgan, innovatsiyalar asosida ta‘limni tashkil eta oladigan o‘qituvchilarga talab oshib bormoqda. Ta‘limda moddiy baza, standart, o‘quv rejalar, dastur va darsliklar qanchalik takomillashtirilmasin, kutilgan asosiy natijaga erishish, chuqur va puxta bilim berish, yuqori sifatdagi o‘zlashtirishga erishish bevosita nazariy va amaliy mashg’ulotlarni olib boruvchi o‘qituvchining ijodkorligi, izlanuvchanligi, malakasiga pedagogik mahoratiga bog’lanib qolaveradi, o‘quv- biluv markazida esa o‘quvchi turmog’ini taqozo etadi. Oliy ta‘lim (shuningdek o‘rta, o‘rta maxsus kasb-hunar ta‘limi) mutaxassis kadrlar tayyorlashda bo‘lajak o‘qituvchilarning metodik mahoratiga, ularni o‘qitishning yangi usullarini o‘zlashtirishlariga yetarli e‘tibor berilmayotganligi ta‘lim sifati samaradorligiga salbiy ta‘sir ko‘rsatmoqda. Pedagogik texnologiya atamasi o‘qituvchilarimiz orasida ikki xil ma‘noda qo‘llanilmoqda: 298 1. Zamonaviy texnika, elektron hisoblash mashinasi, kompyuter, audial, vizual asboblarini ta‘lim-tarbiya jarayoniga qo‘llab samaradorlikni oshirish; 2. Ta‘lim-tarbiya jarayoni maqsadi, vositasi, natijasini oldindan o‘rganish, qayd etish yo‘llari bilan o‘qituvchining kafolotlangan natijaga erishishini ta‘minlash. Ta‘limning kafolotlanganlik natijasi samaradorlikni va maqsadga erishishni belgilaydi. Bundan ko‘rinadiki natija maqsadga qancha yaqin bo‘lsa, o‘quv- tarbiya jarayoni shuncha samarador hisoblanadi va bu ta‘limning zamonaviy texnik vositalari va ilg’or texnologiyalarni amalga oshirishning muhim jihatlaridan bo‘lib, ikkinchi talqin, ta‘lim-tarbiya jarayoni maqsadi, vositasi, natijasini oldindan o‘rganish, qayd etish yo‘llari bilan o‘qituvchining kafolotlangan natijaga erishishini ta‘minlash. Demoqchi bo‘lgan fikrimiz shundan iboratki, o‘qituvchi faoliyatining asosini dars tashkil etadi. Ta‘lim jarayonining samaradorligini belgilash hamda maqsadga erishishning eng maqbul yo‘li va usuli metodni tanlash bilan belgilanadi. O‘qitishdan ko‘zlanadigan maqsad bu davlat ta‘lim standartlarida belgilangan bilim va ko‘nikmalarini o‘quvchiga yetkazishdan iborat. Qachonki o‘quvchni tomonidan bilim qabul qilinsa va tushunib yetilsa yoki o‘quvchii malaka oshirish uchun mqljallangan topshirihlarni amalda namoyish etib bera olsagina o‘qitish muvaffaqiyatli kechdi deb hisoblasa bo‘ladi. Ba‘zi mamlakatlarning ta‘lim sohasida to‘plangan ilg’or tajribalari tahlilidan ayon bo‘ldiki, shaxsning intellektual salohiyati, dunyoqarashi, ma‘naviy-axloqiy qiyofasining shakllanishida u mansub bo‘lgan muhit, unda qaror topgan ijtimoiy-iqtisodiy, siyosiy munosabatlarning ahamiyati katta ekan. Zero, ushbu jamiyatda uning tafakkuri, ma‘naviy-axloqiy qiyofasini shakllantirishi uchun zarur bo‘lgan obyektiv va subyektiv omillar mavjud. Boshlang’ich ta‘lim darslari o‘qituvchilarida pedagogik faoliyatni interfaol metodlar asosida tashkil etish malakasini shakllantirishga quyidagi tamoyillarga amal qilish asosida erishiladi: 299 1. Boshlang’ich ta‘lim darslarini interfaol metodlar asosida tashkil etish borasidagi yagona maqsadning qaror topganligi. 2. Boshlang’ich ta‘lim darslarini interfaol metodlar asosida tashkil etish borasidagi harakatning izchil, maqsadga muvofiq, tizimli va uzluksiz amalga oshirilishi. 3. Boshlang’ich ta‘lim darslarini interfaol metodlar asosida tashkil etishda mavjud shart-sharoit hamda subyektiv yondashuvlarni inobatga olish. 4. Pedagogik mahorat va iqtidorlarni erkin namoyish etish. 5. Yangi tajribalarni ommalashtirish. 6. Nazariy va amaliy faoliyat birligi. 7. Boshlang’ich ta‘lim darslarini interfaol metodlar asosida tashkil etishda xorijiy mamlakatlarning donor tashkilotlari bilan hamkorlik va hokazolar. Boshlang’ich ta‘lim darslarini interfaol metodlar asosida tashkil etish jarayonidagi imkoniyatlar va tajribalarga tayanish maqsadga muvofiq ekanligi aniqlandi. Xususan, o‘quv fanlari bo‘yicha tashkil etiladigan mashg’ulotlarning loyihasini ishlab chiqish, boshlang’ich ta‘lim o‘quvchiilarining faoliyatlarini nazorat qilish, ularning bilim, ko‘nikma va malakalarini baholash hamda darslarining samaradorligini aniqlashga imkon beruvchi dasturlarni tuzishda tabiiy fanlar o‘qituvchilarining o‘rni beqiyosdir. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|