N uzoqov, X. A. Alimov,B. X. Yunisov

мин t_g

= tx 1 ⁺

V1- t X

1 + ab / a _r


Bu formuladan ko'rinib turibdiki, devor haroratini kirayotgan havo haroratiga juda bog’liq hamda havo va gaz haroratlar farqiga, havo va gaz oqimining issiqlik berish koeffisientining nisbatiga bog’liq а_Х/а_Г .
Devor haroratini oshirish uchun t* ko'tarish va a_x kamaytirish kerak. Havoning kirish haroratini oshirish usullaridan biri bug’ kaloriferi yordamida havoni dastlabki qizdirish, yoki issiq havoning bir qismini havo qizdirgichga berish. Dastlabki havoni qizdirish metodining kamchiligi atmosferaga chiqarilayotgan gazning haroratining oshishi va tejamkorlikning kamayishi havo qizdirgichga kirayotgan havo harorati chiqib ketayotgan gaz harorati orasidagi bog’ liqlik shuni ko'rsatadiki, ikkalasida ham haroratlari o'zgarish quyidagi tenglamaga bo'ysunadi.
д V4UK =(0,5 + 0,7)Atb ,
bu erda A V_4I1K - chiqib ketayotgan gaz haroratining o'zgarish, At_h -havo qizdirgichga kirayotgan havo haroratining o'zgarishi. Shunday qilib agarda kirayotgan havoni 30⁰ C dan 70⁰C ga oshirsak, (th=40⁰S, undan chiqib ketayotgan gaz haroratini 20-30⁰S ga oshadi. Bu esa qozonning FIK pasayishiga olib keladi. Ko'pincha dastlabki havoni qizdirish harorati chegaralanadi, bu esa metallning kam zanglashiga qozonning FIK kam miqdordapasayishiga olib keladi hamda qizdirish yuzasining ko'r vaqt ishlashini ta'minlaydi. Qo'shimcha usullar bilan kirishdagi havo haroratining oshirish metodining hammasida ham havo qizdirgichning bir qismi sovuq holatda. Bu devor harorati tp dan kichik deganidir. Bu xildagi havo qizdirgichlarni ta'minlash osonlashadi, chunki shu seksiyasigina almashtiriladi. RVP ishlash vaqtini oshirish uchun sovuq qismini qalinligini 0,5^:0,8 mm o'rniga 1,0:1,5 mm qalinlikda yig’iladi. RVP ning sovuq qismi asosan issiqqa chidamli emal bilan qoplanadi. Bu qoplama zanglashni kamaytiradi va ishlash vaqti 3-4 yilga etadi. Gaz va mazutda ishlaydigan bug’ qozonlaridan havo isitishning boshlanish zonasida (havo isitishning) past haroratli zanglash intevsiv amalgs oshadi, shuning uchun bu metalli havo qizdirgichlar o'rniga diametri 30-40 mm, qalinligi 4 mm bo'lgan shishali quvurlar bo'lgan havo qizdirgichga almashtiriladi. Boshqa bir foydalaniladigan qizdirgich boshlang’ ich RVP bilan keramik issiqlik almashishi yuzasi orqali amalga oshadi. Bu g’isht bloklaridan yig’ilgan to'g’ri teshikli yoki keramik quvurlardan yig’ilgan bo'ladi va issiqlik almashinuv jarayonini jadallashtiradi hamda oqimning turbulentligini oshiradi.
Oltingugurtli mazut yoqilg’ isini yoqishda va yonganda chiqadigan gaz mahsulotining VNIINP - 102 - VNIINP - 106 ishqori, suvli xlorli magniy rastvor va boshqalar qo'shilsa, foydalanish muddati oshadi. Bu qo'shimchalar qizdirish yuzasidagi oltingugurt kislotasini neytirallashtiradi, tp kamaytiradi, bu esa zich joylashgan qatlamni yumshashtiradi va oson tozalaniladi. Suyuq qatlam mazutning yonish jarayonini jadallashtiradi, mazut uzatish traktidagi qatlamlarning miqdorini kamaytiradi.

7. 
   Qozonlarni detallari va ularni tayyorlashga qo’yiladigan talablar
   

Qozon elementlari, quvurlari yuqori harorat va bosimda ishlashi tufayli ularning detallarini ishlab chiqarilishiga yuqori talablar qo’yiladi. Ishlatiladigan materiallar mexanik jihatdan puxta, korroziyaga bardoshli, mustahkamlik xususiyatlariga, yuqori quvvatlarda va haroratlarga, doimiy mavjud plastik deformatsiyalarga chidamli bo’lishi kerak. Bunda metall oquvchanligi bo’lmasligi kerak. Qozon detallarini tayyorlashga ishlatiladigan materiallar oldin termik va mexanik deformatsiyalarga nisbatan tekshirib ko’riladi. Bu detallarning uzoq ish rejimida ishlashiga kafolat beradi.
Qozon detallarini tayyorlashga ishlatiladigan materiallar sifatida quyidagi tartibda markalanadigan po’lat va turli qotishmalardan foydalaniladi: 06XN28MDT, X15N60-N, X20N80-N, X27YU5T, XN35VT, 08X18N10, 08X18N10T, 08X22N6T, 12X18N12T, 12X1MF, 15X12VNMF, 16G2AF, 16GS, 20 (20A), 20X12VNMF, 27X2N2M1F.