N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov

 
3 §. So‘nib borayotgan yoki qisman ishlatib bo‘lingan gaz va gaz 
kondensat konlarda yer ostida gaz saqlash 
So‗nib borayotgan gaz konlari ko‗p holatlarda YEGO yaratish uchun eng 
yaxshi obyekt sifatida xizmat qiladi, chunki kon to‗liq o‗rganilgan, uning geometrik 
hajmlari va gazlilik maydoni, shakli, qatlamning geologik-fizik parametrlari, 
boshlang‗ich bosim va harorat, gaz tarkibi, quduq debitining vaqti-vaqti bilan 
o‗zgarishi, A va V filtratsion qarshilik koeffitsiyentlari, koni ishlash rejimi, 
quduqlarni ishlatishni texnologik rejimi, qopqoqning germetikligi ma‘lum. 
Konda gazini qazib oluvchi, haydaydigan va kuzatuv quduq fondi va sanoat 
inshootlari ma‘lum. 
Yer osti omborining loyihalashtirilishida so‗nib borayotgan gaz koni bo‗yicha 
quyidagilarni aniqlash lozim:
1) maksimal ruxsat berilgan bosim;
2) qazib olish davrida kerak bo‗lgan minimal bosim;
3) aktiv va bufer gaz hajmi;
4) haydash-ekspluatatsion quduqlar soni;
5) quduqlardagi quvurlar devorlari diametri va qalinligi;
6) KS uchun kompressor agregat turi;
7) KS ning umumiy quvvati;
8) Gazni haydash qattiq suspenziyalardan tozalash va olishda quritish uchun 
yer osti ombori jihozi turi va o‗lchami;
9) qo‗shimcha kapital sarmoyalar hajmi, gaz saqlash tannarxi, qo‗shimcha 
kapital sarmoyalarning o‗zini qoplash muddati. 

---

249 
So‗ngra konning texnologik holati o‗rganilib chiqiladi, quduq usti jihozi, 
sanoat gaz quvurlari, separatorlar, kompressorlar ta‘mir, o‗zgartirish kerak bo‗lgan 
qismlar turi aniqlanadi, bundan tashqari yangi inshootlar qurish lozim. 
Quduq germetikligi, metallik sanoat jihozlari korroziya jarayoni tezligi va 
intensivligi va ular bilan kurashish yo‗llarini topish, yer osti ombori jihozlari barcha 
elementlarini kompleks avtomatizatsiyasi, ish unumdorligini oshirish, atrof muhit 
muhofozasi, yuqori gorizontlarda ichimlik suvi manba‘larini aniqlashga alohida 
e‘tibor berish kerak.