N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov

 
4§. Ishlatib bo‘lingan neft va gaz kondensat konlarida yer ostida gaz 
saqlash 
Ishlatib bo‗lingan neft konini ekspluatatsiya qilish tajribasi uni YEGO sifatida 
ishlatish uchun kerakli material beradi. Neft konining mavjudligi uning ustki qatlami 
germetikligini bildiradi. Bundan tashqari, qazib olingan neft, gaz va suv, bosim 
o‗zgarishi va quduq debiti, qatlam-kollektorning geologik-fizik xususiyatlari va neft 
gaz va suvning fizik xususiyatlari ma‘lum. 
Biroq, konning eski, tashlandiq yoki germetik bo‗lmagan qismlarini o‗rganish, 
tanlash va ta‘mirlash, shleyflar holati va germetikligini o‗rganish, sanoat neft 
quvurlari, separatorlar va boshqa jihozlardan foydalanish imkoniyati, yer ostida gaz 
saqlash jarayonida sanoat quvurlarini rekonstruksiya qilish, gazni tozalash va quritish 
uchun yangilarini o‗rnatish, yangi dam haydovchi-olinuvchi quduqlarni burg‗ilash 
kerak. 
Bunday izlanishlar quduqlarning kelajakdagi debitini aniqlash, YEGOning ish 
rejimi, qolgan neftni olishning nefti maksimal imkoniyati, haydovchi quduqlarning 
unumdorligini oshirish tadbirlari, yer ostida saqlash jarayonida gazning tarkibi bilish 
uchun bajariladi. 
5§. Suvga to‘yingan kollektorda yer ostida gaz saqlash 
Gaz va neft konlari bo‗lmagan suvga to‗yingan qatlamlarda yer osti gaz 
omborini inshootlash odatda quyidagi ma‘lumotlar o‗rganilmagan: qatlam suv 
tazyiqli tizimining ko‗rinishi va o‗lchamlari; qaynashining gaz uchun o‗tqazmasligi. 

---

250 
Bo‘lar aniqlanmasa omborning ichidan gaz o‗tib yo‗qotilishi; quduq kolonnasi ortida 
sement toshidan, tog‗ jinslarining tektonik buzilishidan va boshqa yo‗llar bilan gaz 
migratsiyasidan gaz yo‗qotilishi, qatlam kollektorining noqulay geologik-fizikaviy 
parametrlari (kichiq o‗tqazuvchanlik va kovaklilik koeffitsiyenti, kollektorning 
darzligi yoki tez yemiriluvchanligi, kollektorning kovakli maydonida suv qatlamining 
to‗planganligi va b.) ta‘sirida katta mablag‗ sarflanadi. 
Shuning uchun qidiruv va sinov-tajriba tarzida gazni joylashuvi qatlam ichini 
germetikligi, suvga to‗yingan kollektorning o‗tqazuvchanligi, gazni suv bilan siqib 
chiqarishda qoldiq suvga to‗yinganligini asoslash, gaz qazib olishda suvlangan 
zonaning hajmini gazga to‗yinganligi, maxsulot olinadigan quduqlarning 
mahsuldorlik xarakteri natijasini aniqlash, gazga to‗yingan kollektorning 
mustahkamligini o‗rganish va quduq tubi mustahkamligini oshirish tadbirlarini ishlab 
chiqarish lozim.