N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov

 
2.2. Zevarda konida tabiatni muhofaza qilish tadbirlari 
-
Zevarda konida tabiatni muhofaza qilish bo‗yicha bir qator tadbirlar 
o‗tkazilish kelinmoqda. Asosan loyihalashtirish asosida qurilgan jihozlar va 
moslamalarni, texnologiyasi bo‗yicha boshqarish ko‗rsatmalarga rioya qilish har bir 
ishchining vazifasidir. Shuni ham ta‘kidlab o‗tish joizki kondagi ishlatish davriga 
mos kelishi ishlatish davrining loyihalash ko‗rsatkichlari asosida ish yuritish 
imkonini bermay qoladi. Chunki bu davrga kelib jihoz va qurilmalarning eskirishi, 
texnologiyaning o‗zgarishi, qatlamdagi neft yoki gazning tarkibining turliligi bir 
qator muammolarni keltirib chiqaradi. 
-
Konni ishlatish davrida, texnologiyaning ko‗payishi sarf xarajatlarning 
oshib ketishi tabiatni muhofaza etish bo‗yicha ham o‗z ta‘sirini ko‗rsatadi. Hozirgi 
davrga kelib, konda tabiatni muhofaza qilish bo‗yicha quyidagi tadbirlar tuzilgan: 
-
quduq usti qismida, gaz yoki neft chiqishiga yo‗l qo‗ymaslik, uskunani 
yaxshi zich qilib maxkamlash; 
-
neft va gaz quvurlarini zanglashini oldini olish va zanglashga qarshi 
choralar ko‗rish; 
-
neft va gaz quvurlarini yotqizishni to‗g‗ri tanlash.
 
 

---

260 
2.3. Konda hosil bo‘ladigan oqova suvlar va atmosferani
ifloslantiruvchi manbalar 
Zevarda GKTQ sining chiqindilar deb, kondensatni taqsimlash va 
gazsizlantirish 
qurilmasidan 
chiqadigan 
qatlam 
suvlari, 
nasoslarning 
mustahkamlovchi xalqasini sovutishdan keyingi suvlar, to‗yingan DEG eritmasini 
tiklash jarayonida olinadigan reflyuks suvlar va bug‗gaz aralashmalari hisoblanadi. 
Ko‗rsatilgan oqovalar tarkibida mexanik aralashmalar, neft mahsulotlari (gaz 
kondensati, moylash moylari), DEG, oltingugurt, suvchil yemirilish ingibitori, qatlam 
suvlarining mineral tuzlari bor. 
Kondensatni taqsimlash va gazsizlantirish qurilmasini qatlam suvlari va 
xo‗jalik-maishiy oqova suvlar №216 quduqqa haydaladi. Avariya holatida oqovalar 
bug‗latgichga tashlanadi. Zevarda konini oqova suvlarning takibi III.1-jadvalda 
keltirilgan. 
GKTQ da atmosferaga ifloslantiruvchi moddalar otqini manbasi bo‗lib, yuqori 
va past bosimli mash‘alalarga texnologik asbob-uskunalarning saqlagich 
to‗sqichlaridan gaz tashlamalari va gazsizlantirish gazlari kiradi. 
Mash‘alalarning o‗tkazuvchanlik qobiliyati butun GKTQ ni va gazni o‗lchash 
kollektoridan so‗ng gaz kollektorni to‗ldirish uchun 80% bilan hisoblangan. 
GKTQ da atmosferaga ifloslantiruvchi moddalar tashlamalarining mumkin 
bo‗lgan chegarasi 9.1-jadvalda keltirilgan. 
Zevarda GKTQ ning oqova suvlari tarkibi 
9.1-
jadval 
Tarkibi, mg/l 
Qatlam suvi 
Ishlab chiqarish 
oqovalari 
Bug‗lantirgich 
Ko‗l 
Na
+
+K
-
20786,2 
62 
4441,9 
Ca
2+
4484,9 
68,1 
1386,8 
Mg
2-
811 
20,6 
240,8 
Cl
-
41406,7 
92,2 
9725,8 
HCO
3
475,9 
103,7 
170,8 
SO
2-
4
912,6 
168,1 
245,0 
CO
2
101,2 
52,8 
88,0 
Fe
2+
- 
84 
26,4 
Fe
3+
- 
- 
11,2 
pH 
6,9 
6,5 
6,5 
Neft mahsulotlari 
421,2 
197,6 
1128,7 

---

261 
9.2 -jadval 
Zevarda GKTQ da atmosferani ifloslantiruvchi tashlamalari
Otqinlar 
manbasi 
Ingradiyentlar 
Ruxsat etilgan 
chegaraviy 
konsentratsiya, 
(PDK) mg/m
3
Ruxsat etilgan chegaraviy 
otqilar, (PDK) 
g/sek 
1 
2 
3 
4 
5 
Past bosimli 
mash‘alalar 
Uglerod oksidi,
azot dioksidi, azot 
oksidi, 
oltingugurt 
dioksidi, qurum, 
metan 
5,0 
0,085 
0,4 
0,5 
0,15 
1,562222 
0,390550 
4,772589 
13,018518 
3,015272 
0,325463 
49,266233 
12,316385 
150,508367 
410,552015 
95,089618 
10,283801 
Yuqori bosimli 
mash‘alalar 
Uglerod oksidi,
azot dioksidi, azot 
oksidi, 
oltingugurt 
dioksidi, qurum,
metan 
5,0 
0,085 
0,4 
0,5 
0,15 
0,653653 
0,163413 
1,254469 
5,447108 
0,131216 
0,136178 
20,613601 
5,158392 
39,560434 
171,779998 
4,138028 
4,294509 
OR-301 ning 
tutun 
chiqaruvchi 
quvuri 
Uglerod oksidi,
azot dioksidi, azot 
oksidi, 
oltingugurt 
dioksidi, metan 
5 
0,085 
0,4 
0,5 
0,014931 
0,003675 
0,05096 
0,03346 
0,03346 
0,448931 
0,110495 
1,532223 
1,006047 
0,100604 
Kondensatni 
haydovchi 
nasoslar 
Metan
0,039 
1,229904