N. X. Ermatov, N. M. Avlayarova, D. G’. Azizova, A. T. Mo’minov, M. X. Ashurov

Isitilgan uyumlar (Peregretыe zaleji)-
qatlam harorati sharoitida bosimning 
har qancha pasayishida qatlamda kondensatning ajralishi kuzatilmaydi. 

---

125 
Gazkondensat konlarini ishlash va ishlatishning o‘ziga xos xususiyatlari 
mavjud: 
1) bosim va haroratning pasayishi natijasida qatlamda, quduq stvolida va yer 
usti qurilmalarida kondensatning ajralishi ehtimoli; 
2) quduqdan kelayotgan mahsulotning ko‘p fazaliligi va kondensatni to‘liqroq 
ajratish zarurligi; 
3) qatlamdan iloji boricha ko‘proq kondensatni chiqarib olish uchun qatlam 
ishining optimal sharoitini ta‘minlash zarurligi. 
Gazkondensat konlari qatlamga ta‘sir ettirmasdan (sof gaz koni singari so‘nib 
borish rejimida) va ta‘sir ettirib ishlatilishi mumkin. 
Gazkondensat konlarini qatlam bosimini saqlash bilan ishlatishning 2 xil usuli 
mavjud: 
1) Qatlamga quruq (benzinsizlantirilgan) gaz haydash (saykling-jarayon); 
2) Qatlamga suv haydash usuli.
Qatlamga gaz haydash usulini qo‘llab 85% kondensat qazib olinishi mumkin, 
suv haydash usulida esa 75%. 
Qatlamga quruq gaz haydash usuli saykling jarayon deb ataladi. Saykling 
jarayonning 3 xil turi mavjud: 
-
to‘liq saykling; 
-
to‘liq bo‘lmagan saykling; 
-
kanadacha saykling. 
To‘liq bo‘lmagan saykling - jarayon kondensat qazib chiqarish bir me‘yorga 
tushguncha davom etadi, shundan so‘ng kon gaz koni singari ishlatiladi.
Kanadacha saykling -
gaz yoz oylarida haydaladi va qish oylarida qaytarib 
olinadi. 
Saykling jarayonining kamchiligi 
- gaz zaxiralarining uzoq vaqt 
konservatsiyada turib qolishi. 
Saykling-jarayonning samaradorligi quyidagilarga bog‘liq: 
-
maydon va qatlam bo‘ylab harxillilik; 
-
kollektorlar turi. 

---

126 
Gaz konlarida gaz beraoluvchanlikni oshirish uchun qatlamga suv haydash 
foyda beradi degan qarashlar mavjud. Ammo bunda iqtisodiy ko‘rsatkichlarni 
tekshirib ko‘rish zarur.
Gazkondensat konlarini qatlam bosimini saqlamay ishlatish (so‘nib borish 
rejimida) usuli bir qator yutuq va kamchiliklarga ega. 
Yutuqlari: 
-
gaz va kondensatni bir vaqtda qazib olish, 
-
yuqori gazberaoluvchanlik koeffitsiyenti, 
-
gaz va kondensat qazib olish templarining jida katta oraliqda o‘zgarish 
imkoniyati, 
-
boshqa usullarga nisbatan konni ishlashga ketadigan harajarlarning 
minimalligi.
Kamchiliklari:
-
QBS bilan solishtirilganda kondensat beraoluvchqlik kichik; 
-
Qanzib olinadigan uglevodorodlar massasi bo‘yicha neft konlarini qatlamga 
gaz yoki suv haydab qazib chiqariladigan neftga ketadigan harajatlar bilan bir xil.
Demak, gazkondensat beraoluvchanlikni oshirishning quyidagi 2 ta yo‘li 
mavjud: 
1. Qatlam bosimini tiklab turish (agar u iqtisodiy tomondan o‘zini-o‘zi oqlasa); 
2. Anomal yuqori bosimli qatlamlarda qatlam bosimini iloji boricha tejab 
sarflash.