Namancan davlat universitkti viaxkamon qodirjon odiijonovich dinshunoslik

Daoizmdagi taniqli shaxslar

Xuang Di - afsonaviy Xitoy hukmdori va qahramoni, Daoizm asoschisi hisoblanadi.

Lao Tzu - eramizdan avvalgi 6-5 asrlarda qadimgi Xitoy faylasufi.

Daosizm asoschilaridan biri.

Chjan Daolin - Xan davridagi birinchi barqaror taoist tashkilotining asoschisi (Besh guruch lampasi).

Ge Xuan - afsonaviy Daoist, Linbao an'analariga asoslanib ishlagan.

Ge Xong - Xitoy daoist olimi va kimyogari, Ge Xuanning jiyani, u Baopu Tzuning tashqi alximiya bo'yicha entsiklopedik asarini yozgan.

Ge Chaofu - Ge Xunning katta jiyani, Lingbao maktabining asoschisi.

Kou Tsianji - samoviy murabbiylar maktabining islohotchisi, birinchi bo'lib taoizmni davlat dini deb e'lon qilishga erishgan.

Yang Xi - Daoist, Shangqing maktabining asoschisi.

Tao Xongqing - Shanqing maktabini kuchaytiruvchi Taoist entsiklopedisti.

27

Lu Dongbin - afsonaviy patriarx, Sakkiz abadiy hayotga kiritilgan. Chen Tuan - Xitoyning jamoat fikriga ta'sir ko'rsatgan Vudang

tog'idagi mashhur taoist.

Vang Chongyang - Quanzhen maktabining asoschisi.

Chang Sanfeng - bir necha gimnastika tizimlari, shu jumladan Taijiquan asoschisi hisoblangan Vudang Shanning taoisti.

Daoizm va konfutsiylik.

Daoizm o'zining harakatsizligi tushunchasi bilan an'anaviy ravishda suverenitet va jamiyatni targ'ib qilgan Konfutsiy diniga qarshi bo'lib kelgan. Ushbu qarama-qarshilik shu qadar chuqur ediki, hatto Yezuit missionerlari faoliyatida ham o'z aksini topdi: masalan, Matteo Ricchi Konfutsiy elitasi bilan yaqin aloqada bo'lgan va Taoizmni butparastlik amaliyoti sifatida rad etgan - uning raqibi Mishel Ruggieri esa Tao va Logos tushunchalari o'rtasidagi o'xshashlik tarafdori edi.

Daosizm va Buddizm

Buddizm risolalarini o'rganishda paydo bo'lgan birinchi taoist maktabi Lingbao maktabi edi. Uning asoschisi Ge Chaofu Buddizmdan beshta dunyoda qayta tug'ilish g'oyasini va kosmologiyaning juda soddalashtirilgan elementlarini qabul qildi. Shu bilan birga, Taoistlar boqiylikka erishish amaliyotidan voz kechmadilar, ammo ular abadiylik tushunchasini yaxshiladilar, xuddi shu erdagi tanadagi abadiy qolishning so'zma-so'z talqinidan voz kechdilar va samoviy odamlar uchun boshqa olamlarni - baxtli erlar, o'lmas orollar va boshqalami tanishtirishdi. Buddizmning qayta tug'ilish nazariyasi, ta'limoti karma va qasos. Keyinchalik Buddist unsurlar taoist maktablari bilan tanishdilar, ularda Buddist meditatsiya usullari ham qo'llanilgan.

Ammo Qohinlar (ruhoniylar) bu ta’limot asosiga diniy g’oyalami qo’yib g’oyat ko’p ruh va xudolarga ibodat qilishdan iborat diniy tizimni yaratdilar. Bu dinda Qohinlar «daos» nomi bilan ataladi. Ular uchun rohiblik, darveshlik qilishdan tashqari, oila qurish ham ma’n etilmaydi.

Shu tariqa daosizmda olamni boshqaruvchi uch xudolikdan iborat xudolar pantioni (Shan-di, Lao-tszi, Pan-gu) paydo bo’ldi. Daosizm dastlab yirik mulkdor xokimiyatiga qarshi bo’lib, kambag’allar manfaatini himoya qiladi.

28

Keyinchalik esa u hukmron sinfning g’oyaviy g’uroliga aylanadi. Manjurlar sulolasi Tsin hukmronligi davrida (1644-1511) daosizm diniy ta’limoti inqirozga uchraydi. Hozirgi vaqtda doasizm diniga e’tiqod qiluvchilar juda oz qoldi.

Daosizmning ijobiy tomoni - avlodlar xotirasini, ular-ning ruhini esda saqlashdir. Chunki vafot etgan avlodlar ruhiga hurmat ko’rsatish kelajak ma’naviyatini ta’minlashga xizmat qiladi.