AKTIV (faol, faollar)
— biror jamoa, muassasa, organ, jamoat birlashmasining
ichki hayotida va ishlarida ishtirok etuvchi eng ishchan shaxslar guruhini, mahalliy o‗zini
o‗zi boshqarish organlariga, davlat hokimiyati organlariga, deputatlar va mansabdor
shaxslarga ularning vazifalarini amalga oshirishda ixtiyoriylik asosida (shaxsan yoki har
xil jamoatchilik kengashlari, komissiyalar, qo‗mitalar, tashabbuskor guruhlar va h.k.
tarkibida) ko‗maklashuvchi fuqarolarni ifodalash uchun konstitutsiyaviy-siyosiy
amaliyotda qo‗llaniladigan tushuncha.
AKTIV SAYLOV HUQUQI — fuqarolarning davlat hokimiyati vakolatli
organlariga bo‗lib o‗tadigan saylovlarda ishtirok etish huquqi. Fuqaroning deputatlar va
mansabdor shaxslar saylovida, referendumda ovoz berishda ishtirok etishga bo‗lgan ikki
imkoniyatdan iborat huquqi. Saylash huquqi aktiv saylov huquqi deb, saylanish huquqi
esa passiv saylov huquqi deb ataladi. Aktiv saylov huquqi 18 yoshga to‗lganda yuzaga
keladi. Tushunchaning ma‘nosi shundaki, har bir fuqaro saylash huquqini faqat o‗zi faol
harakatlar: byulleten olish, uni to‗ldirish va saylov qutisiga tashlash orqali amalga
oshirishi kerak.
AKTIV-FAOL SIYOSIY MADANIYAT — yoki siyosatda ishtirok etish
madaniyati individlarni jamiyat siyosiy hayotiga faol kirib borishlari, unda maqsadga
muvofiq ongli faoliyat ko‗rsatishlari, jamiyat kelajagi-istiqbolini oldindan ko‗ra bilish va
nazariy-amaliy tahlil qilish bilan ajralib turadi. Bunday kishilar o‗z manfaatlarini
saylovlar, manfaatlar guruhlari, siyosiy partiyalar orqali siyosiy qarorlarga kiritish va
bajarilishiga erishadilar. Shuning bilan bir vaqtda ular harakatdagi qonunlarni hurmat
qiladilar, ularga so‗zsiz bo‗ysunadilar.
AKTOR (lot.
actor – arbob) — siyosiy hayotda to‗g‗ridan-to‗g‗ri yoki bevosita
ishtirok etuvchi siyosat subyekti. Muayyan xatti-harakatlarni amalga oshiruvchi individ,
ijtimoiy guruh, institut yoki boshqa subyekt, ziddiyatlarda ishtirok etuvchi tomonlar.
Shaxslar, guruhlar, partiyalar, sinflar, davlatlar va h.k. ham aktor bo‗la oladi.
