I IBTIDOIY JAMIYAT — ibtidoiy odamlarning paydo bo‗lishidan to davlat
yuzaga kelguniga qadar bo‗lgan davr. Jamoa bo‗lib mehnat qilish va jamoa bo‗lib
iste‘mol qilish I. j. ning o‗ziga xos xususiyatidir. L. G. Morgan o‗z vaqtida I. j. ni ikki
bosqichga bo‗lgan: birinchisini «ibtidoiy urug‗chilik jamoasi», ikkinchisini esa «harbiy
demokratiya bosqichi» deb ataydi. Tarixan birinchi ijtimoiy-iqtisodiy formatsiya –
ibtidoiy urug‗chilik jamoasi hisoblanadi. U urug‗ jamoalarining paydo bulishidan to
birinchi sinfiy jamiyatning shakllanishiga qadar bo‗lgan davrni o‗z ichiga oladi.
ICHKI PARTIYAVIY MUXOLIFAT — biror partiya tarkibida partiya
faoliyatiga doir bosh masalalar yoki ularning biri bo‗yicha, hamda partiya rahbariyatiga
o‗zini qarshi qo‗yuvchi guruh.
ICHKI SIYOSAT — ijtimoiy munosabatlarni boshqarish borasida davlat, hukmron
partiyaning faoliyati. u yoki bu davlat, hukmron partiyaning mamlakat ichida olib
boradigan ijtimoiy-siyosiy, iqtisodiy, madaniy, harbiy va b. sohalardagi amaliy faoliyati,
harakat yo‗nalishlari. Ichki siyosatning mazmuni va yo‗nalishi boshqaruv usuli,
davlatning ma‘muriy–hududiy bo‗linishi, siyosiy yetakchilarga bog‗liq.
ICHKI SUVERENITET —
milliy hududda yashovchi va ushbu davlatning
fuqarosi bo‗lgan (yoki fuqorosi bo‗lmagan) barcha odamlar ustidan hukmronlik qilish
huquqi va vakolati.
IDEAL (yun.
idea – timsol, g‗oya, tushuncha) — biror narsa, voqea va hodisaning
oliy namunasi, kamoloti; ayrim shaxs, shaxslar guruhi, tabaqa va jamiyat intiluvchi oliy
maqsad. Ijtimoiy-siyosiy I. – mukammal ijtimoiy tuzum; I. muayyan tarixiy sharoitda
ijtimoiy hayotning barcha jabhalari bilan chambarchas bog‗liq holda shakllanadi. I. ning
amalga oshishi yoki oshmasligi uning voqelik bilan bog‗liqligiga, ta-raqqiyotni qanchalik
to‗liq va to‗g‗ri in‘ikos ettirishga bog‗liq. Har bir millat go‗zallik haqida o‗z milliy I. iga
ega, chunki ishlab chiqarish usuli, yashash sharoiti, geografik muxit, psihologiyasi
turlichadir.
IDEALIZM (yun.
idea so‗zidan) — falsafadagi asosiy oqimlardan biri; ong, ruh,
tafakkur birlamchi, materiya, tabiat, borliq ikkilamchi deb talqin etuvchi qarashlar tizimi.
Materializmning muqobili. Odatda, «idealist» (ideal so‗zidan) tushunchasi olijanob
maqsadlarga intiluvchi beg‗araz odamga nisbatan ham ishlatiladi.