Namangan davlat universiteti fiziologiya kafedrasi

6-mashg'ulot

Mavzu: Kesmalarni bo'yash usullari.

Reja:

1. Bo'yash usullari.

2. Gemotoksilin va eozin bilan bo'yash.

3. Maxsus gistologik preparatlar tayyorlash va bo'yash.

Parafinli yoki tselloidinli va muzlatuvchi mikrotom yordamida tayorlangan kesmalar juda

yupqa va tiniq bo'lsalar ham, ob’yektlarning tarkibiy qismlari aniq ko'rinmaydi. Buning uchun

kesmalarni turli gistologik bo'yoqlar bilan bo'yash kerak. To'qima elementlari turli fizik va

kimyoviy xususiyatga ega bo'lganligi uchun ular har xil bo'yoqlar bilan bo'yaladilar. Shunga

ko'ra bo'yalgan elementlar bir-birlaridan farq qiladilar. Ob’yektlarni bo'yash uchun ishlatiladigan

bo'yoqlar asosan uch xilga: o'simlik, hayvon va sun'iy bo'yoqlarga bo'linadi.

O'simlik bo'yoqlaridan odatda gematoksilin, hayvon bo'yoqlaridan karminlar ko'p

ishlatiladi. Sun'iy bo'yoqlardan anilin bo'yoqlari katta ahamiyatga ega.

Bo'yoqlar o'z reaktsiyalariga qarab achimli (kislotali) va asosli (ishqorli) gruppaga

bo'linadilar. Achimli bo'yoqlardan eozin ko'proq ishlatiladi. Eozin hujayra protoplazmasini va

qisman hujayra oraliq moddalarni pushti yoki qizil rangga bo'yaydi. Ishqoriy bo'yoqlardan

ko'pincha gematoksilin ishlatiladi; gematoksilin hujayra o'zaklarini binafsha rangga bo'yaydi.

Bulardan tashqari, neytral bo'yoqlar ham bo'ladi.

Odatda tekshiriladigan ob’yektlar turiga va xususiyatiga qarab, oddiy yoki murakkab

usulda bo'yaladilar.

Oddiy usulda bo'yashda bir xil bo'yoq, murakkab usulda esa bir necha xil bo'yoqlar

ishlatiladi.