Namangan davlat universiteti obidjon karimov

(M uqimiy)

Muxammaslar ikki xil bo‘ladi:

1 .Bir shoiming o ‘z muxammasi

(“tab'i xud” - o ‘z ta'bi)

2.Boshqa shoirga ergashib, o ‘xshatma usulida yozilgan muxammaslar. (“Muxammasi taxmis”).

Yuqorida keltirilgan muhammas “tab'i hud” - ya'ni shoirning o‘z muhammasidir.
Necha muddat, kecha- kunduz ко ‘rganing ag'yor edi,


Shu sababdin har tukum jism im da go \yo mor edi,


Shorn vaqtidek, Muqimiy, ro ‘zg ‘orim tor edi.


Shukr, Furqat furqatingda xastayu bemor edi,


Bir boqishda ayladi dardimg ‘a darmon к о ‘zlaring.

Bu beshlik band - Muqimiyning muxammasi taxmis usulida yozilgan “Ko‘zlaring” radifli g‘azalining so’nggi bandi. Bu bandning dastlabki uch bandi Furqatga tegishli. Har ikkala shoir misralari mavzu va g‘oya jihatidan bir butunlikka ega.

Hozirgi she'riyatimizda ham beshlik band usulida she'r yozish keng tarqalgan. G ‘afur G ‘ulom, Oybek, Uyg‘un, Usmon Nosir,

22

Ramz Bobojon, Mirtemir, Hamid G‘uiom va boshqa bir qator shoirlar beshlik band usulida barakali ijod qilganlar.


Musaddas - Har bandi olti misradan iborat bo‘lgan she'r.

Musaddaslar ikki xil bo‘ladi:

1 .Mustaqil yaratilgan musaddaslar.

2 .0 ‘zga shoir tomonidan yaratilgan g‘azallaming vazni va qofiyasiga mos yaratilgan musaddaslar.

Qofiyalanish tartibi: birinchi band misralari o‘zaro bir tekisda qofiyalanadi, qolgan barcha bandlaming besh misrasi alohida va oltinchi misralari birinchi bandning oltinchi misrasi bilan qofiyadosh bo‘ladi.

Sxemasi:

a + a + a + a + a + a, b + b + b + b + b + a, v + v + v + v + v + a.


Sayding qo ‘yaber sayyod, sayyora ekan mendek, Ol domini bo ‘ynidin, bechora ekan mendek,

• 
  ‘zyorini topmasdan owora ekan mendek, Iqboli nigun, baxti ham qora ekan mendek, Hijron о ‘tidin jism i ко pyora‘ ekandek, Kuygan jigari bag ‘ri sadpora ekan mendek.
  

Kes rishtanikim, qilsun chapaklar otib jasta,


Hajrida alam tortib bo ‘Idi jigari xasta,


Tog iarga chiqib bo ‘Isun yori bila payvasta,


Kel, kuyma balo domi birla onipobasta,


Hijron о 'qidin jismi к о ‘pyora ekan mendek.


Kuygan jigari bag ‘ri sadpora ekan mendek.