Natyurmort chizmatasviri

 
13 - rasm. Natyurmort namunasi. 

---

36 
 
14 - rasm. Uy - ro‘zgor buymlardan tuzilgan natyurmort tasviri. 
Natyurmort uchun eng xarakterli narsa unda ishtirok etadigan 
narsalarning yagona kompozitsion markazga bo‘ysunishidir. Ish 
jarayonida hal etilishi lozim bo‘lgan eng asosiy vazifalardan biri – 
naturani qog‘ozga joylashtirishdir. Chunki chizilayotgan narsalar 
qog‘ozga vertikal yoki gorizontal joylashtirilishi bilan turlicha 
ko‘rinadi. 
Tasvirlanayotgan natyurmortni puxta o‘ylab, tuzish kerak. Bunda 
masalan, uy - ro‘zg‘or buyumlari to‘plami, musiqa asboblari, sport 
anjomlari va hokazolardan foydalanish mumkin. Fon sifatida yaltiroq 
bo‘lmagan, bezaksiz, bir xil tusga ega bo‘lgan mato ortiqcha 
burmalarsiz, tekis qo‘yilsa maqsadga muvofiq bo‘ladi. Ishni bajarish 
rasm uchun asos bo‘lgan tamoyil – umumiylikdan alohidalikka hamda 
alohidalikdan umumiylikka qaytish qoidasiga asoslanishi kerak. Ishni 
baholashda naturaning qog‘ozga qanday joylashtirilganligi, fazodagi 
o‘rni, perspektiv qisqarishlari hamda yorug‘ – soya qonunlarining to‘liq 
hal etilganligi, nisbatlar alohida e’tiborga olinadi. (15 a, 16 b, 17 c - 
rasmlar). 

---

37 
15 - a rasm. 16 - b rasm. 
17- а-b-c-rasmlar. Matoni tasvirlash bosqichlari.
O‘quv ishida muhim bosqich mato rasmini o‘rganish bo‘lib 
qolmay, burmalarning qanday shaklda ekanligini ko‘rsata olishdir. 
Mato mebel jihozi ustiga bir uchi bilan tashlab qo‘yilganda, osilib 
turganda yoki biron narsaga ilinib turganda yirik qatlar, turli siniqlarni 

---

38 
hosil qilishi mumkin. Avvalgi matoning bezaksiz, sillig‘ini tanlash 
yaxshiroq. Bu qatlar shaklini ancha umumlashtirib qabul qilishga 
imkon beradi. Birinchi xomaki rasmlarni kontrast kechki yorug‘likda 
bajarish tavsiya qilinadi. Oddiy bo‘z matoda shakl aniq qatlar hosil 
qiladi. 
Ish jarayonining keyingi bosqichlarida topshiriqlarni murak-
kablashtirib, kiyimlar rasmini tasvirlash tavsiya qilinadi. Masalan, 
stulga qo‘yilgan ko‘ylak, dekorativ mato va hokazo. Hatto qisqa 
muddatli rasmda qatlar xususiyatini ifodalab, shaklni his etish, 
shuningdek o‘zgacha xususiyatlarni ham ajrata olish mumkin. Bunday 
mashqlar natijasida hosil qilingan ko‘nikmalar syujet hamda dekorativ 
xarakterli kompozitsion topshiriqlar ustida ishlashda foyda beradi. 
Qadimgi rassomlar mato rasmini chizishda mato va u joy olgan makon 
o‘rtasidagi bog‘lanish tasviriga katta ahamiyat berganlar. (18 - rasm). 
18 - rasm. Mato tasviri. 

---

39 
Bu ishlarni bajarishdan oldin qadimgi davrlar rassomlari chizib 
qoldirgan rasmlar reprodukstiyalarini ko‘rish maqsadga muvofiqdir.