tanda, bolalarda joriy qilingan tartibga rioya qilish odatini hamda xalq
ishtiyoqini uyg’otish, ularda maktab va uyda shu o’yinni bilan mustaqil
24
shug’ullana olish layoqatini rivojlantirish, ularni o’z tengqurlari va o’zlaridan
kichik bo’lgan bolalar jamoasida o’yinlarni tashkil qilish, ularni birgalikda
bajarishga o’rgatish lozim.
O’quvchilarda xalq milliy o’yinlariga mehr bilan, shu o’yin natijalariga
qiziqish bilan va sportchilar erishadigan g’alabalariga havas bilan qarash
tuyg’usini tarbiyalash lozim.
Milliy xalq o’yinlarini o’rganish jarayonida ahloqiy, aqliy, estetik va
mexnat tarbiyalarini amalga oshirish uchun katta imkoniyatlar vujudga
keladi. Xalq o’yinlarini bajarish chog’ida bolalar harakatida ijobiy
(hamjihatlik, intizomlik, kamtarinlik, mehribonlik) va ma’naviy fazilatlar
(halollik, odillik, do’slik tuyg’usi hamkorlik, zamon bilan hamnafas bo’lib
ishlay olish qobiliyati, topshiriqlarni mas’uliyat bilan bajarish) ni tarbiyalash,
shuningdek, irodaviy xususiyatlar (jasorat, qat’iylik, o’z kuchiga ishonch,
qiyinchiliklarni sobitlik bilan yengish, chidamlik va hakozolar ) ni namoyon
qilish uchun eng yaxshi sharoit va imkoniyatlar vujudga keladi.
To’g’ri tashkil qilingan milliy halq o’yinlari bolalar aqlining
rivojlanishiga qulay imkoniyatlar yaratadi, zero, bunday vaziyatda asab
tizimining ham, boshqa barcha a’zolar tizimlarning ham faoliyat ko’rsatishi
uchun qulay sharoitlar paydo bo’lishi, shubhasiz.
Xalq milliy o’yinlarini o’rgatish jarayonida o’quvchilar xalqona
an’analariga sodiq holda yaxshi tarbiya ko’radi, o’rgangan narsalarini puxta
eslab qoladi. Bolalarda ruhiy jarayonlar (tarbiya, tafakkur, xotira, tasavvur
va boshqalar) ning, shuningdek, fikirlash faoliyatlari (kuzatish, taqqoslash,
tahlil qilish, sintezlash, umumlashtirish va hakozolar) ning, barchasi rivojlana
boshlaydi.
Milliy o’yinlar jarayonida erishilgan ilm va malakalardan ijodiy
foyjalanish layoqatini bolalarda tarbiyalashga e’tibor qaratish lozim, chunki
bunday layoqatga bolalar o’zlaridagi ishchanlik, mustaqillik, ziyraklik,
25
topqirlik, hozirjavoblik kabi ezgu fazilatlari tufayli erishadilar. Bolalarda
ijobiy hissiyotlarni, odamlar bilan samimiy va quvnoq munosabatda bo’lish
tuyg’ularini tarbiyalash, shuningdek, yuz bergan salbiy ruhiy holatlarni tez
bartaraf qila olish layoqatini rivojlantirish nihoyatda muhim ahamiyatga ega.
Buning zarurligi ijobiy hissiyotlar organizmdagi barcha a’zolarga
foydali ta’sir ko’rsatishida, harakat malakalarining jadal va mustahkam
shakllanishini ta’minlashida ko’rinadi.
Milliy xalq o’yinlariga asoslangan jismoniy madaniyat estetik
tarbiyani amalga oshirishga ijobiy ta’sir ko’rsatadi. Xalq o’yinlarini bajarish
jarayonida estetik zavqni idrok qilish va o’ziga singdirishni, go’zallik,
nafosat, ma’nodorlik, qad-qomat, liboslar bejirimligi, o’z atrofidagi barcha
narsalarni tushunish, to’g’ri qadrlashni rivojlantirish, estetikaga va o’z xulq-
atvoriga gard yuqtirmaslikka bo’lgan moillikni, qilayotgan ishi, aytayotgan
gapi va barcha hatti-harakatida qo’rslik, dag’allikka aslo yo’l qo’yilmaslikni
rivojlantirish lozim bo’ladi.
Milliy o’yinlar bilan shug’ullanish jarayonida mehnat tarbiyasi amalga
oshiriladi. Bolalarning salomatligi yaxshilanadi, ularda harakat malakalari
shakllanadi, mehnat faoliyati uchun zarur bo’lgan jismoniy fazilatlar
rivojlanadi. Bolalarni mehnatga tayyorlashda jismoniy madaniyatning,
jumladan, xalq milliy o’yinlarining tutgan o’rnini ularga tushuntirish va bu
tushunchani ularning ongida shakllantirish g’oyat muhim ahamiyatga ega.
Xulosa qilib aytganda, boshlang’ich sinf o’quvchilari jismoniy
tarbiyasining quyidagi asosiy vazifalarini bajarishda ham xalq milliy
o’yinlarining roli va o’rni nihoyatda katta ekanligi ko’rinadi:
Dostları ilə paylaş: