bo’lib, unda ulug’ mutafakkir adibning hayoti davomidagi kuzatishlari, to’plagan boy tajribasi o’z yuqori darajasida aksini topgan. Uch qismdan iborat bu asarda “Soriun-nosning af’ol va ahvolining kayfiyati” (1), axloqiy muammolar (2), “mutafarriqa favoyid va amsol surati” (3) masalalari ifodalangan. “Xamsatul-mutahayyirin”(“Besh hayrat”,1494) asarida ustozi va do’sti Abdurahmon Jomiy, uning hayoti lavhalari, tariqati, yozishmalari, asarlari haqida hayratomuz hikoyalar keltiriladi. “Holoti Sayyid Hasan Ardasher” (1488-89), “Holoti Rahlavon Muhammad”(1493) asarlari manoqib-holot yo’nalishida bo’lib, ularda shoirga ustozlik qilgan buyuk shaxslar hayoti, faoliyati yoritilgan. “Munshaot” (1498-99) Navoiyning maktublari to’plami (jami 88 ta xat) bo’lib, ular sog’inchlik xatlari, navro’z tabriklari, ta’ziyanomalar, siyosiy o’gitlar, sulhnomalar va boshqa yo’nalishlardadir. Ular Husayn Boyqaro, Badiuzzamon va boshqa tarixiy shaxslarga bitilgan. “Mahbub ul-qulub” (Ko’ngillarning sevgani) Alisher Navoiyning falsafiy-
axloqiy asari bo’lib, A.Navoiy bu asarni hayotining oxirlari (1500) da yozib tugatgan.
Asar aforizm (hikmatli so’zlar)ga boy bo’lib, sajda (ya’ni nasriy ichki qofiyali) yozilgan
asari 3 qismdan iborat:
“Mahbub ul-qulub”
Ijtimoiy tabaqalar to’grisida
Axloqiy odatlar haqida
Pand-nashatlarga bag’ishlangan
Ushbu asarda insoniy fazilatlar, jamoat hayoti, o’sha paytdagi axloq-odob normalari, turli hikmatli so’zlar, pandnomalar, nasihatlar turli ruboiy, masnaviy qit’a kabi ko’rinishlarda o’z aksini topadi.
.
Avvalgi qismi: Xaloyiq ahvol va ahvolining kayfiyati. Bu qism 4 fasldan iborat. Ularda odil Solotin, islompanoh, beklar, nomunosib beklar, zolim, johil va fasiq shohlar, va noqobil, sadrlar, bahodirlik lofin urganlar, yasovul guruhi.
