Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»
M.Tetcher iqtisodiy islohotlari va Buyuk Britaniyaning
Yüklə 4,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
M.Tetcher iqtisodiy islohotlari va Buyuk Britaniyaning
iqtisodiy rivojlanishning o‘ziga xos xususiyatlari. Urushdan so‘ng Buyuk Britaniya iqtisodiyoti boshqa jahon mamlakatlaridan ancha orqada qoldi. 1960 dan to 1980-yilgacha maqsadli iqtisodiy siyosat yo‘qligi, nobarqaror siyosat umumiy iqtisodiyotning sinishiga olib keldi. Xuddi, shuningdek, xalqaro energetik inqiroz ham iqtisodiyotga salbiy ta’sir ko‘rsatdi. Yaponiya va AQSH kabi raqobatchilarning mavjudligi mamlakatni Yevropa iqtisodiy birlashmasiga kirishiga sababchi bo‘ldi, bu keyinchalik kutilgan natijani berdi. Iqtisodiy rivojlanishdagi depressiya holati jamiyat hayot darajasiga salbiy ta’sir ko‘rsatdi. 441 1980-yil iqtisodiy pasayish davrida “temir xotin” nomini olgan M.Tetcher boshchiligida neokonservatorlar hukumat tepasiga kelishdi. Ular tub islohotlar dasturini taklif qildilar. Bu dastur o‘z ichiga: − erkin tadbirkorlik va xo‘jalik faoliyati institutini rivojlantirish; − kichik tadbirkorlik, ya’ni individual tadbirkorlik rag‘batlantirish; − iqtisodiy individualizmga yo‘nalganlik, ya’ni davlat ta’minoti darajasi kamaytirish; − davlat budjeti xarajatlari kamaytirish; − davlat budjeti mablag‘larini faqat samarali korxona va tarmoqlarni investitsiyalashga qaratish; − privatizatsiyani amalga oshirish, bunda davlat korxonalarini xususiy shaxslarga sotish jarayoni amalga oshirildi. Monetarizm yondashuviga asosan pul ayirboshlash islohoti o‘tkazildi. Bu o‘rinda davlat budjeti daromadlari va xarajatlarini o‘zgartirish, kredit–pul institutlari ta’sirini kuchaytirish, soliq stavkalarini pasaytirish kabi choralar ko‘rildi. Inflyatsiya darajasini pasaytirish maqsadida davlat kredit zaymlari va pul hajmi qisqartirildi, narx va oylik maoshlar ustidan nazorat yo‘q qilindi. To‘g‘ri soliqlarning egri soliqlarga almashtirilishi mamlakatga kapital hajmini ko‘paytirdi. Yana bir yo‘nalish bu davlat tarmog‘ini xususiylashtrish islohoti bo‘ldi. Xususiy korxona shakli davlat korxona shaklidan ustun qo‘yildi. Davlat korxona shakli samarasiz deb tan olindi. Xususiylashtirish tufayli tushgan pul mablag‘lar davlat budjeti taqchilligi kamayishiga sabab bo‘ldi. Tashqi iqtisodiy siyosatda iqtisodiy rivojlangan davlatlarga investitsiya qilish, bu davlatlarga kapital kiritish va chiqarish cheklovlari yo‘q qilindi. Xususiy sektorni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlanishi, uni iqtisodiy barqarorlik va rivojlanish asosiga aylantirdi. Xususiy sektor hisobiga katta hajmdagi ish o‘rni yaratildi. M.Tetcher islohotlari natijalari bo‘lib: − barqaror iqtisodiy o‘sishga erishildi; − milliy iqtisodiyotga investitsiya kirgizilishini o‘sishi amalga oshdi; − aholining real daromadlari o‘sdi; 442 − inflyatsiya darajasi pasaytirildi; − ishchi kuchi samaradorligining o‘sishi amalga oshirildi. M.Tetcher tomonidan amalga oshirilgan islohotlar Dj.Meydjar tomonidan davom ettirildi va ular Maastrix kelishuvida aks etdi. Uning natijasi shunda ko‘rindiki, mamlakat iqtisodiy o‘sishda va xalqaro savdoda lider davlatga aylandi. Damak, M.Tetcher boshchiligida neokonservatorlar siyosati Buyuk Britaniyada yuqori samaradorlikni berdi. Erkin bozor iqtisodiyoti nazariyasi o‘z aksini amaliyotda tasdiqladi 201 . Yüklə 4,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|