Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»
Yüklə 4,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Fiziokratlar
|
7.4.
FIZIOKRATLAR Adam Smit Fransiyaga sayohat qilganida u fiziokratlar deb atalgan bir guruh Fransuz yozuvchilaridan ta’sirlangan. Ular iqtisodiyot sohalarining bir biriga bog‘liqligini yaxshi tushunishgan va nazorat qilinmagan bozorlar ishlash mexanizmini tahlil qilishgan 109 . Fiziokratlar (lat. – tabiat, hukmronlik) – bu XVIII asrdagi fransuz iqtisodchilari, klassik siyosiy iqtisod vakillaridir. Fiziokratlar maktabi Fransiyada feodalizmdan kapitalizmga o‘tish davrida vujudga keldi 110 . Bu tasodifiy hol emas edi. O‘sha davrda Fransiyada manufaktura ancha rivojlangan bo‘lsada, ammo mamlakat hali ham agrar holatda edi. Aholining asosiy qismi qishloqlarda yashar, milliy boylikning 2/3 qismi shu sohada yuzaga keltirilar edi. Qishloq xo‘jaligi ahvolini yaxshilash tadbirlari fiziokratlar tadqiqotlarining asosini tashkil etadi. Ular qishloq xo‘jaligini iqtisodiyotning yagona unumli sohasi deb hisobladilar. Ularning fikricha, boylik faqat qishloq xo‘jaligida yaratiladi, sanoat va savdoda esa u qayta ishlanadi va qayta taqsimlanadi, xolos. Shunga ko‘ra fiziokratlar tadqiqotni muomala sohasidan ishlab chiqarish sohasiga olib o‘tdilar va bu bilan kapitalistik tizimning keyingi tahlili uchun asos yaratdilar. 1750-yillarga kelib yangi fiziokratlar harakati boshlandi, lekin ularning ta’limoti uzoqqa cho‘zilmadi. Fiziokratizm iqtisodiyotni tushunishda bir necha tahliliy tushunchalarni kiritgan va keyinchalik klassik iqtisodiy maktab vakillari uchun zarur bo‘lgan g‘oyalarning shakllanishida ahamiyatli rol o‘ynadi. Fiziokratlar o‘zlarini fiziokratman deb tan olmagan. Lekin iqtisodchi olimlar fiziokratlarni qishloq xo‘jaligi bo‘yicha o‘xshash taraflarini hisobga olib bir maktab sifatida tavsiflaydilar. Fiziokratlar ayrim muammolar bo‘yicha hayratlanarli tarzda izchil qarashlarni namoyon etganlar. Bularni quyidagi uch holat bilan tasvirlash mumkin. (1) Fiziokratizm faqatgina 109 Д.Джумонов, З.Аллаберганов. Иқтисодий таълимотлар тарихи. –Т.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2017, 96–108-б. 110 А.Раззоқов, Ш.Тaшматов, Н.Ўрмонов. Иқтисодий таълимотлар тарихи. –Т.: “IQTISOD-MOLIYA”, 2007. 91-б. 153 Fransua Kene (1694–1774) Fransiyada yuzaga kelgan. (2) Fiziokratlar g‘oyalari nisbatan qisqa, 1750-yildan 1780-yilgacha bo‘lgan davrni o‘z ichiga oladi. (3) Fiziokratlarning tanilgan boshlig‘i, Fransua Kene (1694–1774) edi va uning g‘oyalari izdoshlari tomonidan so‘zsiz qabul qilinar edi 111 . Yüklə 4,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|