Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman»
Yüklə 4,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
«Mantiq tizimi»
nomli falsafiy asari vujudga keldi. Asosiy asari «Siyosiy iqtisod asoslari…» bo‘lib, u 1848-yili chop etilgan. Bu asar beshta kitobdan iborat: (1) “Ishlab chiqarish”, (2) “Taqsimot”, (3) “Ayirboshlash”, (4) “Jamiyat rivojlanishining ishlab chiqarish va taqsimotga ta’siri”, (5) “Davlatning bozor iqtisodiyotiga ta’siri to‘g‘risida”. Bu asarning so‘zboshida yozilishicha, J.S.Mill iqtisodiy bilimlar darajasining yuksalib borishini va ilg‘or zamonaviy g‘oyalarni hisobga olgan holda A.Smitning “Odamlar boyligi ...” va D.Rikardoning “Siyosiy iqtisodning boshlanishi”ning yangilangan variantini yaratishni o‘ziga maqsad qilib qo‘ygan. Asarning ushbu yuqoridagi ko‘rinishda tuzilishi esa, muallifning fikricha, Smit- Rikardo iqtisodiy nazariyalarini izohlashda muayyan tartib va aniqlik kiritadi. J.S.Mill nafaqat iqtisodiy bilimlarni tizimlashtirdi va ommaviylashtirdi, balki uning tomonidan bir qator qoidalar rivojlantirildi va ularga aniqlik kiritildi, xulosa va yakun dalillar bilan yana ham ishonarli qilib asoslab berildi. J.S.Mill siyosiy iqtisodni boylikning mohiyatini, uni ishlab chiqarish va taqsimlash qonunlarini tadqiqot qiluvchi fan sifatida ta’riflaydi. Shu bilan birga, uning fikricha, taqsimot tarixiy xarakterga Djon Styuard Mill (1806 - 1873) 206 ega bo‘lib, ishlab chiqarish qonunlari esa abadiy hisoblanadi. Ko‘pchilik mutaxassislarning fikriga ko‘ra, iqtisodiy fanning metodologiyasini takomillashtirish J.S.Millning asosiy xizmati hisoblanadi. U nazariy xulosalar faqat muayyan sharoitda to‘g‘ri bo‘lishidan kelib chiqqan holda, har qanday nazariy sxemaning nisbiyligini doimo ta’kidlagan va ko‘p omilli tahlilning zarurligini ko‘rsatib bergan. Tadqiqot metodi J.S.Millning tavsiyasiga ko‘ra, ikki asosiy narsaga asoslanadi: 1) xulosa va yakun, odatda, faqat muayyan sharoitda to‘g‘ridir; 2) ular har tomonlama (universal) bo‘lishi mumkin emas. Iqtisodiy hayotda bitta emas, balki juda ko‘p sabablar amal qiladi. Ularni anglash, asosini ajratib olish juda qiyin, shuning uchun ularni chalkashtirib yubormaslik, sabab va oqibatni bir-biridan ajrata bilish lozim. O‘zgarib turuvchi sharoitlarni va o‘zaro aloqalarni hisobga olgan holda turli konsepsiya va qarashlarni, yondashuv va tavsiyalarni taqqoslash, to‘g‘ri xulosa chiqara bilish iqtisodiy bilimlarning meros bo‘lib qolishini ta’minlaydi. J.S.Mill klassik iqtisodiy maktabni yakunlovchilardan biri sifatida iqtisodiy ta’limotlarning rivojlanishiga juda katta hissa qo‘shdi. Biz uning asosiy iqtisodiy nazariyalarini quyida ko‘rib chiqamiz. Yüklə 4,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|