Naxçivan dialekt və ŞİVƏLƏRİNİn lüĞƏTİ

ÇARQAT
//ÇARŞOV//ÇARŞAB (Nehrəm) – çadra. –
Bizim k
ətdə arvatdar çarqat örtər. 
ÇARVADAR 
(Şahbuz) – mal-qara alveri eləyən adam. 
–
O vaxdarı Teyyub kişi çarvadarrığ eliyirdi. 
ÇAŞIR  (əksər  şivələrdə)  -  yabanı  bitki.  –Çaşırı 
dağlardan yığırıx, onnan qəşəx' turşu qoyurux. 
ÇAŞNI  (Cəhri)  –  xarlanmış  doşab.  –Çaşnıynan  mən 
t
ərəx' pişirərəm. 
ÇATAQ//ÇATMA  (Kükü)  –  nehr
əni asmaq üçün 
dayaq. –Çataxdan nehr
əni asarıx. 
ÇATAXLIX 
(Şıxmahmud)  –  onurğanın  ən  aşağı 
ucunda yerl
əşən sümük. –Yeriyəndə  elə  bil  çataxlığıma  ox 
batır. 
ÇAYAN 
(Naxçıvan) - əqrəb. –Uşağı çöldə çayan çaldı. 
ÇAYLAX  (
əksər  şivələrdə)  –  dağdan  axan  yağış 
suyunun v
ə  ərimiş  qarın  keçdiyi  dərə.  –Çaylaxdan  geşməx' 
lazımdı ora getməx'dən yana. 
ÇEÇİMƏX'  (Naxçıvan)  –  yeməyin nəfəs borusuna 
atılması ilə tutan öskürək. –Birdən çeçidi, qorxdum, elə bildim 
boğuldu. 
64 
 

---

ÇE:İL//CİL  (Şahbuz)  -  sucaq yer. –Bıralar  çe:il 
yerr
ərdi məhsulu yaxcı olur. 
ÇELE  (Boy
əhməd,  Əlincə, Teyvaz)  –  pişik  balası.  –
Bizd
ə  pişiyin  balasına  çele  diyəllər, bəzi yerrərdə  də  mavrı 
deyill
ər.   
ÇELVARI 
(Şahbuz)  –  dəyirmanda kömbə  bişirmək 
üçün balaca t
əndir. 
ÇERTAYI//ÇER 
(Naxçıvan)  –  çəpgöz.  –Uşax 
çertayıydı, neçə illərdi doxdurrardadılar. 
ÇEŞ  (Aza)  –  torpağın  xışla  yumşaldılmış  hissəsi.  –
Əkini həmməşə çeş torpağa əkəllər. 
ÇEŞİD  (Güney  Qışlaq,  Kükü)  –  içərisində  balı 
süzülmüş şan olan çərçivə. –Balını süzənnən sora olur çeşid.  
ÇEŞMƏ  (Ordubad)  –  evin üstünə  qoyulan tirlər 
arasındakı məsafə. 
ÇƏÇİX' (əksər  şivələrdə)  –  qızıldan  boğaza  taxılan 
zin
ət əşyası. –Nənəmin də varıydı çəçiyi, verdi xalama. 
ÇƏFƏR//KƏFƏR (Çərçiboğan) – su süzmək üçün daş. 
–
İndiki suları çəfər lazımdı ki, süzüp sohra içəsən. 
ÇƏHLİM  (Vənənd)  -  iz,  ləpir.  -Mаllаrın  çəhlimin 
tаpdım. 
ÇƏHMƏ  (Babək,  Naxçıvan,  Şərur)  –  düyünün 
m
ərciməklə, bəzən də  əriştə  ilə  birlikdə  süzülməsi ilə 
hazırlanan  yemək.  –Çəhməni  qavırmaynan  pişirəndə  illap 
daddı olur. 
Bu söz ç
əkmə variantında Gəncə və İrəvan şivələrində 
65 
 

---

d
ə var (3, s.93). 
ÇƏKƏCƏX'  I  (Şada)  –  təndirin  ağzına  qoyulan  taxta 
qapaq. –Ç
əkəcəyi çəx' təndirin ağzına, pişix'-zad tüşər içinə. 
ÇƏKƏCƏX'  II  (əksər  şivələrdə)  –  toyuğun  döşündə 
olan haça sümük.