Naxçivan dialekt və ŞİVƏLƏRİNİn lüĞƏTİ

DIQQILI//DINQILI  (Ordubad)  –  bir az,  azca. –Bi 
dıqqılı əvdən uyana lumu ağaşdarıdı. 
Bu söz Füzuli, Kürd
əmir, Qazax, Mingəçevir, Zəngilan 
şivələrində də eyni mənada işlənir (1, s.138). 
DILQIR  (Bab
ək,  Naxçıvan)  –  pis vəziyyətdə  olan, 
köhn
ə. –Dılqır bir maşınnan yana məni biyabır elədi. 
DIMIХ  (Şаhbuz)  -  quyruqlu  qоyun.  -Bir  dımıх 
gətirmişdi, bəyənmədi. 
DINITDAMAX 
(Camaldın)  –  gözlərini zilləyib 
baxmaq. –El
ə dınıtdadı ki, özümü itirdim, bilmədim neyniyəm. 
DINQITDАMАХ  (Teyvaz)  –  gözlərini  bir  nöqtəyə 
zilləmək. -Gör nеcə də gözdərin dınqıtdаyıp şоvul-şоvul bахır. 
DINQITMAX 
(Babək,  Naxçıvan)  –  oturub qalmaq, 
getməmək,  yanını  kəsdirib  durmaq.  –Nə  dınqıtmısan 
böyürümdə, bir dur o yana görəx'. 
DIRREY 
(Naxçıvan)  –  uzun boylu adam. –Bir  dırrey 
kişiydi, səni soruşurdu. 
DIYDIX//DAYDAX  (
Xıncab,  Xok,  Qıvraq,  Püsyan, 
Şıxmahmud) – yüngül. –Dıydıxlıx eləmə görəx', yekə kişisən. 
DIZIХMАХ (Keçili, Külüs) – qоrхmаq. -Bir аğsаqqаl 
görəndə hаmısı dızıхıflаr. 
DIZQAX (Biç
ənək, Xanlıqlar, Kırna) – qorxaq. –Bizim 
müdür çox dızqax adamdı, kölgəsinnən də qorxur. 
85 
 

---

DIZMAN//DİZMAN (Şahbuz) – altıillik axta qoç. –Bir 
dızman qoçu var çoban Səfdərin. 
DIZMARI  (Culfa, Ordubad) –  iri gil
əli üzüm. –
Dızmarı üzüm şirin olur. 
DİBƏX'  (Şahbuzkənd)  –  içi  ovulmuş  çay  daşı.  –
Dib
əx'də ən çox duz döyərix'. 
DİBİR//DÜBÜR  (Babək,  Ordubad,  Şahbuz,  Şərur)  – 
ikillik buruq t
əkə. 
Bu söz
ə  dıbır  variantında  dilimizin  bir  çox dialekt və 
şivələrində rast gəlirik (1, s.137). 
DİDİNTİ (Nursu) – yun təmizləyərkən didilib tökülən 
qırıntılar. –Didinti ta xarab yundu da. 
DİƏKMİR  (Çənnəb)  –  nadinc,  şuluqçu.  –Nənən 
diy
ərdi həmməşə, ilk uşəxlar diəkmir oley. 
DİQQƏ GƏTİRMƏX' (Naxçıvan) – boğaza yığmaq. –
Bı Səməd kişi ta məni diqqə gətdi ha. 
DİLAB (Kükü) – divarın içərisində şkafı əvəz edən yer. 
Naxçıvanda  köhnə  evlərdə  divarlar həddindən  artıq  qalın 
olurdu. Buna möhr
ə  divar deyilirdi, yəni  torpaqdan  hörülmüş 
divar.  Bu  divarların  demək  olar  ki,  hamısında  divar  şkafı 
olardı. Divarın içərisində olan bu şkaflardan həm mətbəx şkafı 
kimi-qab-
qacaq  yığmaq  üçün  istifadə  edirdilər, həm də  paltar 
v
ə  digər  əşyaları  yığırdılar.  –İndi  ta  dilab  qalmıyıf  kin, 
hammının əvində işqab var da. 
DİLBAŞ  (Düdəngə, Külüs) –  mal-qaranın  dilində 
əmələ  gələn yara. –Dilbaş  da  bir  cürə  heyvan xəsdəliyidi, 
ağızda olur. 
86 
 

---