Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Tofiq Köçərli
Yüklə 0,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Tofiq Köçərli - 120 -
Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Mikaelyana görə, 1921-ci ildə «Qarabağ və Naxçıvan, türk millətçilərinin yaratdıqları və bolşeviklərin möhkəmlətdiyi ikinci türk dövlətinə – Azərbaycana verilmişdir. Ənənəvi rus milli diplomatiyasının təmsilçiləri Çiçerin və başqalarının müqavimətinə baxmayaraq, Stalin, Nərimanov, pantürkistlər və ifrat inqilabçıların kobud təzyiqi ilə 16 mart 1921 –ci il RSFSR-Türkiyə müqaviləsi rus silahının və diplomatiyasının çoxəsrlik nailiyyətlərini heçə endirmişdir». Zori Balayana görə isə RSFSR-Türkiyə müqaviləsi «tarixi erməni vilayətini – Naxçıvan vilayətini Ermənistandan qoparıb Azərbaycan SSR-yə vermişdir» və həmin müqavilə ilə guya «nəinki Türkiyə, həm də Rusiya Naxçıvana protekarat almışdır». Müqavilənin Naxçıvana dair maddəsinin tam mətni belədir: «Müqavilə bağlayan tərəflər razıdırlar ki, Naxçıvan vilayəti, bu müqavilənin I (c) əlavəsində göstərilən sərhədlərdə Azərbaycanın protekratı altında muxtar ərazidir, bir şərtlə ki, Azərbaycan bu protektoratı üçüncü dövlətə güzəştə getməyəcəkdir». O zaman Türkiyə Xarici Đşlər Naziri Yusif Kamal Türkiyənin Böyük Millət Məclisində Moskva müqaviləsinin Naxçıvan barəsində bu maddəsini belə şərh etmişdi: «Naxçıvan Azərbaycanın protektoratı altındadır. Bu şərtlə ki, Naxçıvan Azərbaycan hakimiyyətinin səlahiyyətində olmalıdır. Ermənistanın xeyrinə hansısa dəyişiklik edilərsə, biz buna qarşı çıxmaq hüququmuzu saxlayırıq». Göründüyü kimi, müqavilə ilə Naxçıvan üzərində protektorat nə Türkiyəyə, nə də Rusiyaya deyil, məhz Azərbaycana verilmişdir. Bu danılmaz həqiqət əvəzinə Balayan deyir ki, «Naxçıvan üzərində protektoratı nəinki Türkiyə, həm də Rusiya aldı». Deməli, 16 mart müqaviləsilə Naxçıvan üzərində protektoratın Türkiyəyə və Rusiyaya verilməsi haqqında Balayanın iddiası tamamilə cəfəngiyyatdır, uydurmadır, saxtakarlıqdır. Balayan həm də yalan üzərində yalan uyduraraq həya etmədən yazır ki, o zamandan Rusiya Naxçıvan üzərində heç bir protektorat həyata keçirməmişdir və «Moskavnın portektoratı haqqında artıq hamı, o cümlədən Rusiyanın özündə də unutmuşlar». |