Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər Tofiq Köçərli

Tofiq Köçərli                                    - 89 - 
 
Naxçıvan: uydurmalar və tarixi həqiqətlər 
 
orqanlarına  heç  bir  aidiyyəti  yoxdur  və  Ermənistan  hökuməti  onun  məsuliyyətsiz 
fəaliyyətinə cavab verə bilməz.  
Bu həyasız yalan idi. Bircə onu xatırladaq ki, 1919-cu ilin aprelində Andronik 
özünün  min  nəfərdən  ibarət  süvari    dəstəsilə  Zəngəzurdan  Đrəvana  qayıdanda 
«hökumət  (Ermənistan  hökuməti  –  T.K.)  Andronikə  ləyaqətli  əsgəri  ehtiram 
göstərmək  üçün  onu  qarşılamağa  Dronu  göndərmişdi».  Bu  xəbəri  Đrəvan 
qəzetlərindən biri aprelin 27-də yaymışdı.  
Ermənistan  hökuməti  Andronikin  əlilə  Zəngəzur  və  Dağlıq  Qarabağı  işğal 
edib, Azərbaycanı fakt qarşısında qoymaq istəyirdi.  
Bu  kombinasiya  baş tutmadı:  Andronik  Dağlıq  Qarabağdan  çıxmağa  məcbur 
edildi.  
1919-cu il yanvarın 25-də Azərbaycan hökuməti mühüm bir qərar qəbul etdi: 
Şuşa,  Cəvanşir,  Cəbrayıl  və  Zəngəzur  qəzaları  Gəncə  quberniyasının  tərkibindən 
çıxarılaraq  həmin  qəzalardan  ibarət  Qarabağ  general-qubernatorluğu  yaradıldı. 
Şuşa  şəhəri  general-qubernatorluğun  mərkəzi  seçildi.  Azərbaycanın  birinci 
hökumətində hərbi  nazir olmuş Xosrov bəy Sultanov Qarabağ general-qubernatoru 
təyin edildi. 
Ermənistan  hökuməti  Qarabağ  general-qubernatorluğu  yaradılmasına  və 
igidliyinə  yaxşı  bələd  olduğu  Sultanovun  qubernator  təyin  edilməsinə  etiraz 
bildirdi.  Ermənistan  hökuməti  kartları  tam  açaraq,  həmin  yerlərin  «çox  hissəsinin 
Ermənistan  ərazisisinə  daxil  olmasını»  iddia  etdi  və  «general-qubernatorun 
funksiyasının vilayətin erməni hissəsində dayandırılmasını» tələb etdi. 
Lakin  Azərbaycan  hökuməti  və  Bakıda  müttəfiq  qoşunların  komandanı 
general Tomson Ermənistan hökumətinin etirazını rədd etdilər.  
General-qubernatorluq  yaradıldı.  Şuşada  fəaliyyətə  başlayan  general-
qubernator  Sultanov  Qarabağda,  o  cümlədən  ermənilər  məskunlaşdığı  rayonlarda 
Azərbaycan 
hakimiyyətinin 
yaradılıb 
möhkəmləndirilməsində, 
erməni 
separatçılarının  cilovlanmasında,  onların  başçılarını  tutub  Şuşadan  Tiflisə  sürgün 
etməkdə  mühüm  üğurlar  qazandı.  Nəhayət,  1919-cu  il  avqustun  15-də  Qarabağ 

---