Masalan: agar A jism B jismga kuch bilan ta’sir qilsa, u holda bir vaqtning o’zida B jism ham A jismga shunday kuch bilan ta’sir qiladi: (5-shakl).
5-aksioma.Berilgan kuchlar ta’sirida deformatsiyalangan jism muvozanat holatida absolyut qattiq jismga aylansa, uning muvozanati o’zgarmaydi.Bu aksiomaga qotish prinsipi deyiladi. Aksiomadan ko’rinadiki, absolyut qattiq jismning muvozanat sharti zaruriydir, ammo ko’p hollarda deformatsiyalanuvchi jismning muvozanati uchun yetarli emas, haqiqatan ham, masalan AB sterjenning ikki va kuchlar ta’sirida muvozanatini ko’raylik (6-shakl). Bu kuchlar miqdor jihatidan AB to’g’ri chiziq bo’ylab qarama-qarshi yo’nalgan.
Agar sterjen absolyut qattiq bo’lsa, u holda va kuchlarning har qanday miqdorlarida sterjen muvozanatda bo’ladi. Agar sterjen absolyut qattiq bo’lmasa, kuchlarning miqdori ixtiyoriy bo`lmaydi, chunki sterjenni uzishi mumkin bo`lgan kuchlarning chegaraviy qiymatlari mavjuddir.
Bog’lanish va bog’lanish reaksiya kuchlari
Jismning holati va harakatini cheklovchi sabab bog`lanish deb ataladi. Mexanikada bog`lanishlar qattiq yoki elastik jismlar vositasida bajariladi.
Bog`lanishni jismga bergan ta’sirini ekvivalent kuch bilan almashtirish mumkin, uni bog`lanish reaksiyasi deb aytiladi.Jismning bog`lanishga ta’siri bosim deb aytiladi.
6-aksioma.Har qanday bog`lanishdagi jismni erkin jism deb qarash uchun bog`lanishlarni bog`lanish reaksiya kuchlari bilan almashtirish kerak.Bu aksioma bog`lanishdan qutulish prinsipi deyiladi.By aksiomaga asosan jismga ta’sir etayotgan kuchlar sistemasi qatoriga bog`lanish reaksiya kuchlarini ham qo`shish kerak.Odatda ular noma’lum bo`lib, berilgan kuchlar sistemasining muvozanat shartlaridan topiladi.Bog`lanishdan qutulish uchun bog`lansh reaksiya kuchining yo`nalishini aniqlash ahamiyatlidir.Bog`lanish reaksiya kuchining yo`nalishini aniqlashda quyidagidan foydalanishimiz lozim.Bog’lanishdagi jismlarning harakati qaysi tomonga cheklangan bo`lsa, reaksiya kuchi shu yo`nalishga teskari yo`nalgan bo`ladi. Bog`lanishning turlari va bog`lanish reaksiyalari ishqalanish mavjud bo`lmagan bir necha bog`lanishlarda reaksiyalarning yo`nalishlari qanday bo`lishini ko`ramiz.
1. Silliq sirt.Bunday sirt jismga silliq sirt bilan tegib turgan nuqtasidan sirtga o`tkazilgan normal yo`nalishi bo`ylab harakatiga halaqit beradi. Binobarin, reaksiya kuchi silliq sirt bilan jismning tegib turgan nuqtasidan sirtgao`tkazilgan normal bo`ylab yo`nalgan va shu nuqtaga qo`yilgan bo`ladi (7-shakl).
Agar tegib turgan sirtlardan birortasi nuqta bo`lsa, u holda reaksiya kuchi ikkinchi sirtga o`tkazilgan normal bo`ylab yo`nalgan bo`ladi (8-shakl).
