4. Erkin va erkin bo’lmagan jism. Fazoda ixtiyoriy vaziyatni egallashi mumkin bo’lgan jism erkin jism deb ataladi. Quyosh sistemasining sayyoralari bunga misol bo’la oladi. Agar jismning fazodagi vaziyati yoki harakatiga qandaydir chek qo’yilsa, bunday jism erkin bo’lmagan, ya’ni bog’lanishdagi jism deb ataladi.
5. Кuch. Moddiy jismlarning harakati yoki ichki holatining o’zgarishiga sabab bo’luvchi, o’zaro bir-birlariga ko’rsatgan ta’sirlarning miqdor o’lchovi kuch deb ataladi. Jismlarning o’zaro mexanik ta’siri ularni bir-biriga tegib yoki ma’lum masofada turganida ham mavjud bo’lishi mumkin.
Birinchi toifaga jismlarning o’zaro bir-birlariga bosimi, ikkinchi toifaga har xil tortishish kuchlari : sayyoralar orasidagi o’zaro tortishish, elektr, magnit va boshqalar kiradi. Jismga qo’yilgan kuch: miqdor, yo’nalish va qo’yilish nuqtasi bilan xarakterlanadi, ya’ni kuch vektor kattalikdir. SI xalqaro birliklar sistemasida kuch birligi – Nyuton.
Кuch yo’nalishi deb, tinch holatda turgan erkin moddiy nuqtaning qo’yilgan kuch ta’siridan olgan harakatining yo’nalishiga aytiladi. Кuch yovnalgan to’g’ri chiziq kuchning ta’sir chizig’i deb ataladi (1-shakl).
J ismning bevosita kuch qo’yilgan nuqtasi kuch qo’yilgan nuqta deb ataladi. Кuch yo’naltirilgan kesma orqali grafik tasvirlanadi. Tanlab olingan masshtabda kesma uzunligi kuch miqdorini ifodalaydi, kesmaning yo’nalishi kuch yo’nalishiga monand, uning boshlanishi yoki oxiri kuch qo’yilgan nuqtaga monand.
6. Кuchlar sistemasi.Jismga qo’yilgan bir necha kuchlardan iborat bo’lgan to’plam kuchlar sistemasi deb ataladi.
7. Ekvivalent kuchlar sistemasi. Agar jismga qo’yilgan kuchlar sistemasi ta’sirini, uning tinch yoki harakat holatini o’zgartirmay, boshqa kuchlar sistemasi, ya’ni , bera olsa, unday ikki kuch sistemasi ekvivalent kuchlar sistemasi deyilali. .
