Neriman Qurban indd



Yüklə 2,37 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə165/175
tarix02.01.2022
ölçüsü2,37 Mb.
#2192
1   ...   161   162   163   164   165   166   167   168   ...   175
qədər əziz olduqlarını dərk eləsinlər. Xatirələrlə üzbəüz qalanda 

Bakını,  ailəsini  fikirləşir,  onların  gün-güzəranının  qayğısını 

çəkirdi. Alman qoşunları Moskvaya doğru irəliləyirdilər, ölkə 

kartoçka  sisteminə  keçmişdi,  adambaşına  gündə  dörd  yüz 

qram  qara  çörək  verilirdi,  deməli,  balaları  qarındolusu 

yeməyə  həsrət  idilər.  Bunları  düşünəndə  ürəyinin  ağrısı 

dözülməz olurdu.



580

 ...Onda bilmirdi ki, noyabrın ortalarında evlər idarəsinin 

müdiri,  bir  də  sahə  müvəkkili  qapısını  döyüb  yuxarıdan 

gələn tapşırığı çatdırıblar:

 “Sizə üç gün vaxt veririk, hazırlaşın noyabrın on yeddisində 

qapıya maşın gələcək, sürgün olunacaqsınız”.

  Bilqeyis  xanım  üç  uşaqla  hara  gedəcəyini  bilmədən  əli 

qoynunda qalmışdı, əlacsızlıq içində olan-qalanlarını yığışdı-

rıb  qohumlarının  evinə  göndərmiş,  deyilən  vaxt  pal-paltar 

bağlamalarını  yığışdırıb  “polutorka”  maşınının  kuzovuna 

minmiş,  onları  ötürməyə  gələn  qohumların,  qonum-qonşu-

nun  göz  yaşlarının  müşayiətilə  yola  düşmüş,  Keşlədəki 



“tərəvəz anbar”ında sığınacaq tapmışdılar; bazaya çatan kimi, 

Bilqeyis xanımın pasportuna “müvəqqəti sürgün” möhürü vu-

rulmuş, qərar çıxana qədər də elə anbarın soyuq kameraların-

da  yaşamağa  məcbur  edilmişdilər;  o  vaxtkı  Mardakertə, 

Şaumyankəndə,  Dəstəfura  göndəriləcəklərini  gözləyə-

gözləyə iki həftə məşəqqət içində qalandan sonra Bilqeyis xa-

nımın qardaşları və dayısı böyük zəhmət hesabına onları Ba-

kının tərk eləmək şərtilə ümumi sürgündən xilas eləmiş, axır 

ki, evlərində bir gün qalandan sonra Qubaya getmək qərarına 

gəlmişdilər.

 Bilqeyis xanımın qohumları evi boşaltmışdılar, qayınanası 

Kiçikxanım kürəkəninin arxivini evinə aparıb, sandığına yı-

ğıb, açarını da kimsəyə vermir, heç bir günahı olmayan “bül-

lur  kimi  saf  və  xeyirxah”  Yusif  Vəzirin  nə  vaxtsa  qayıdıb 

gələcəyinə ümidini itirmirdi...

***

 1942-ci ilin qışı Yusif Vəzirdən ötrü ağır keçdi. Baş leyte-



nant  Zaxair  İlyuşini  cəbhəyə  göndərmişdilər,  buna  görə  də 

onsuz da çətin olan həyatında daha bir boşluq yaranmışdı. O 

biri tərəfdən də ərzaq, geyim, xüsusilə də papiros qıtlığı son 

dərəcə  dözülməz  olmuşdu.  İki  il  ərzində  xeyli  qocalmış, 

çəkdiyi  iztirabların  izləri  üz-gözünə  çökmüşdü.  Bəzən 



581

ürəyinin ağrısı elə dözülməz olurdu ki, ölümün nəfəsini lap 

yaxından hiss eləyirdi. 

 O qış günlərinin birində kəskin ürəktutmadan sonra özünə 

gələndə Lyubov İlyuşinanı yanında gördü:

 “Vəzirov, indi necəsiniz? – Qadın şəfqətlə soruşdu. – Mən 

rəhbərliyə xəbər vermişəm, müalicənizlə maraqlanacaqlar”.

  Gözlərinin  qabağını  örtən  duman  yavaş-yavaş  seyrəldi, 

dərindən köksünü ötürüb, az qala, pıçıltıyla dilləndi:

  “Deyəsən,  bu  dəfə  də  ötüşdü.  –  Sonra  yalvarış  dolu 

nəzərlərini onun gözlərinin içinə zillədi. – Olar, sizdən bir xa-

hiş eləyəm?”

 “Olar, – Lyuba xahişin qeyri-adi olacağını duyub ona tərəf 

əyildi. – Nə xahişin var?”

 “Döşəyimin altında kağızlar var, – Yusif Vəzir səsini daha 

da qısdı, – siyasi bir şey yoxdu, hekayələr, bir də başqa yazı-

lardı. O kağızları götürüb etibarlı yerdə gizlədin, başıma bir iş 

gəlsə, itib-batmasın”.

 “Vəzirov, siz ki, bunun məsuliyyətini bilirsiniz”, – İlyişina 

tərəddüdlə dillənib ətrafa boylandı.

 “Bilirəm, ancaq başqa əlacım yoxdu”, – Yusif Vəzir yalva-

rıcı nəzərlərini onun üzünə dikdi.

  “Yaxşı  ki,  bir  şey  fikirləşərəm,  –  Qadın  ehtiyatla  əlini 

döşəyin  altına  salıb  kağız  dəstəsini  çıxardı,  cəld  sırıqlısının 

altında gizlətdi, sonra səsini qaldırdı. – Vəzirov, özünüzə fikir 

verin, rəhbərlik sizin səhhətinizlə maraqlanacaq”.

 Lyuba barakın qapısından çıxandan sonra rahat nəfəs aldı, 

heç olmasa, yazı-pozusu sarıdan bir qədər arxayınlaşmışdı.

  ...Onda  ailəsinin  Qubadan  Dərbəndə  köçdüyünü,  qaynı 

Fərhadın  qayınanasıgilə  sığındıqlarını  bilmirdi;  Mina  xanı-

mın əri Musa Hüseynov da üç il əvvəl təxminən eyni cür itti-

hamlara gedər-gəlməz göndərilmişdi; üstəlik, Bilqeyis xanı-

mın  qohumu  Yusif  Qaraxanov  Dərbənd  dəmir  yolunda 

işləyirdi,  şəhər  sovetinin  sədrilə  yaxşı  münasibəti  vardı,  az 

sonra onlara ayrıca otaq verilməsinə, adlarının ev dəftərinə 

yazılmasına, ərzaq payı almalarına nail olmuşdu.




582

 Əgər bunları bilsəydi, şübhəsiz, daha da rahat olardı...

 Artıq “cəzası”nın iki ilini çəkmişdi, ömür möhlət versə, altı 

ilini də yola verərdi. Amma elə vaxt idi ki, kimsə sabah nə baş 

verəcəyini  bilmirdi:  cəbhədə  ölüm-dirim  döyüşləri  gedirdi, 

böyük  bir  ölkənin,  az  qala,  bütün  Avropa  hissəsi  almanlar 

tərəfindən işğal olunmuşdu...

 O qışı, demək olar, xəstə keçirdi. Hava bir qədər mülayim 

olduğu günlərdə barakın ətrafında gəzinir, İlyuşinaya eşidib-

bildiyi əhvalatları danışırdı. Bir dəfə nəzarətçi özünü saxlaya 

bilməyib doluxsunmuşdu:

 “Sizin kimi adamı necə həbsdə saxlamaq olar, Vəzirov?”

 Belə məqamlarda kimsəni qınamırdı:

 “Həyat amansız sınaqlarla doludu, Lyuba, o sınaqlardan 

heç də hamı şərəflə çıxa bilmir”.

 Çətin vaxtda kimsənin adına ləkə vurmadığından qürur 

duyurdu, buna da haqqı vardı...

 

***



  Düşərgənin  “sançast”ında  müalicə  bir  fayda  vermədi.  İş 

qabiliyyətini  itirdiyindən  onu  qəsəbənin  kənarındakı  əlillər 

evinə köçürdülər. 

  Daha  ömür  möhlətinin  tükəndiyini  duyur,  amma  yaşa-

maq, balalarını, ondan ötrü ağlagəlməz əzablara dözən Bilqe-

yisi  görmək  istəyirdi.  Lyubov  İlyuşina  vaxt  tapan  kimi  baş 

çəkir,  bir  tikə  çörək,  ya  dərman  gətirir,  ürək-dirək  verir, 

cəbhədəki vəziyyətdən, ərinin məktublarından danışırdı... 

 İlin son günlərində ürəyinin ağrısı daha da artdı...

 Dekabrın otuzunda Bilqeyis xanıma məktub yazdı, amma 

o məktubda ağrılarını büruzə vermədi:


Yüklə 2,37 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   161   162   163   164   165   166   167   168   ...   175




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin