Nizami Gəncəvi haqqında məqalə

Nizaminin söz yaradıcılığı 
Nizami  şerinin səbkisi Xorasan və  İraq  şeir formaları arasındadır.  Əgər fars şeir 
dilini Xorasan, İraq, Hind məktəbi ilə müqayisə etsək onda belə  qənaətə  gələrik ki, 
Nizami poeziyası  İraq  şeir nümunələrinin bariz oxşarıdır. Onun məsnəvi, ürəyəyatan, 
düzülüş qaydası, xeyli ərəb kəlmələrinin işlədilməsi buna dəlalət edir. Bununla belə 
şeirdəki fars üslubu, Nizaminin öz dəsti-xətti olması, hətta Qərb təmayülü və Yunan 
forması da özünü göstərir. Sokratdan əvvəlki fəlsəfə  və islam dəyərləri Nizami 
yaradıcılığında özünü biruzə verir. Digər tərəfdən elmi istilahlar, xüsusiylə 
astronomiyaya bələdlik onun əsərlərində özünü tam göstərir. Nizaminin saraydan uzaq 
olmasına gətirib çıxardır ki, bu da şairin yaradıcılığına müsbət təsirsiz ötüşməmişdir. Bu 
da onun şahlara mədh yazmaqdansa, əxlaq, hikmət və  cəmiyyətin real həyatından 
yazmağa imkan vermişdir. Nizami şeriyyatının gücü ondadır ki, o, acı, mənfi işləri 
göstərsə  də,  əsas etibariylə  işıqlığa can atan sənətkar kimi özünü göstərmişdir.  Əksər 
vaxt da xeyrin şər üzərindəki qələbəsi, haqqın nahaqqa qalibiyyətini deməklə öz 
ideyalarını tərənnüm etmişdir. Bunları söyləməyə hünər tapmışdır. Onun ilk əsəri «Sİrlər 
xəzinəsi», sonuncu dastan «İskəndərnamə»dən fərqlənsə  də, öz aralarında bir 
həmahənglik təşkil edir. Nizami cavanlıqdan bir əxlaqı götürüb sona qədər də onunla 
gedir. Bədii şeir təsvirinə gəlincə Nizami qədər onu ilahi bir qüvvəyə çevirə biləcək bir 
adam, və yaxud ikinci bir  şairə rast gəlmək müşkül məsələdir.