Nizomiy nomidagi tdpu

 
4. Ta’lim metodlarini tanlash. Pedagogika fanida, o‘qituvchilarning amaliy tajribasini o‘rganish va 
umumlashtirish asosida ta’lim metodlarini tanlashga o‘quvtarbiya jarayoni kechayotgan shart-sharoitlar 
va aniq holatlarga bog‘liq muayyan yondashuvlar vujudga keladi. Ta’lim metodlarini tanlashda quyidagi 
holatlar inobatga olinishi lozim: 
• 
Ta’limning umumiy maqsadlari. 
• 
Fanning va o‘rganilayotgan mavzuning mazmuni hamda o‘ziga xosliklari. 
• 
Biror fanni o‘qitish metodikasining o‘ziga xosliklari. 
• 
Materialni o‘rganishga ajratilgan vaqt. 
• 
O‘quv mashg‘ulotining maqsadi, vazifalari va mazmuni. 
• 
O‘quvchilarning yoshi va bilish imkoniyatlari. 
• 
O‘quvchilarning tayyorgarlik darajasi. 
• 
Ta’lim muassasasining moddiy ta’minlanganligi. 
• 
O‘qituvchining nazariy, amaliy va metodik tayyorgarligi, pedagogik mahoratni egallaganlik 
darajasi. 
5.Ta’lim vositalari va ularning vazifalari. Ta’lim vositalari. Ta’lim metodlari ta’ lim vositalari 
bilan birgalikda qo‘llaniladi. Ta’lim vositalari - bu yangi bilimlarni o‘zlashtirish uchun o‘qituvchi va 
o‘quvchilar tomonidan foydalaniladigan ob’yekt. Ta’lim vositalari katta ahamiyatga ega. Ta’limning 
barcha vositalari ta’lim maqsadlarini muvafaqqiyatli amalga oshiradi. 
Didaktik vositalar deganda, o‘quv va ko‘rgazmali qo‘llanmalar, namoyishli qurilmalar, texnik 
vositalar tushuniladi. 
Ta’lim vositalari o‘zida o‘quv-tarbiyaviy maqsadga erishish uchun zarur bo‘lgan moddiy yoki 
ma’naviy qadriyatlarni aks ettiradi. Odatda ular ta’lim metodlariga mos holatda foydalaniladi. Biroq agar 
metodlar «qanday o‘qitish» savoliga javob bersa, vositalar esa, «uning yordamida niamani o‘qitish» 
savoliga javob beradi. 
An’anaviy ravishda qo‘laniladigan ta’lim vositalariga darslik, rasmlar, jadvallar, nutq, o‘ quv-
ustaxonasi jihozlari, laboratoriyalar, axborot vositalari, o‘quv jarayonini tashkil eti shva boshqarish 
vositalari kiradi. 
Didaktik vositalar metodlar singari ta’limiy, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi funktsiyalarni bajaradi. 
Bundan tashqari o‘quvchilarning o‘quv-bilish faoliyatini hosil qilish, boshqarish va nazorat qilish 
vazifalarini bajaradi. 
Didaktik vositalar audivizuallik tafsilotida motivatsion, axborot, ta’lim jarayonini boshqarish, 
optimallashtirish funktsiyalarini bajaradi. 
Fanni o‘qitish bilan bog‘liq holda ta’lim vositasi tanlanadi. O‘qituvchi o‘zining ixtiyori bo‘yicha 
ko‘rgazmali material, o‘quv qo‘llanmadan foydalanishi mumkin. Ta’lim vositasini qo‘llashning yana bir 
jihati albatta ta’lim jarayonining tarkibiy qismi sifatida aks ettirishidir. 

---

Ta’lim vositasini tanlab olish ta’lim metodini tanlab olish bilan bog‘liq. Agar ta’limning faol 
metodi(kitob bilan ishlash, mashqlar) foyda-lanilsa, u holda o‘quv qo‘llanmalari, darsliklar va ta’limning 
texnik vositalaridan foydalaniladi. Aynan ta’limning aktiv-texnik vositalari amaliy metodlarda 
foydalaniladi. 
Ta’limning faollikni nisbatan kam talab etadigan metodlari(o‘quvchilar eshitadi, ya’ni hikoya, 
ma’ruza, tushuntirish, ekskursiya) ta’limning ko‘rgazmali vositalaridan foydalaniladi. Ta’limning 
ko‘rgazmali vositalari pedagogning o‘zi tomonidan tuzilgan bo‘lishi mumkin. 
Vositalarning istalgan turidan foydalanishda o‘lchov va mutanosiblikka e’tibor berish kerak. Masalan, 
ko‘rgazmali vositalarning soni etarli bo‘lmasligi bilimlarning sifatiga ta’sir ko‘rsatadi, bilishga qiziqishni 
pasaytiradi, obrazli idrok etishni rivojlantirmaydi. Ulardan haddan tashqari foydalanish o‘quvchilarning 
o‘rganilayotgan fanga engil-elpi qarashiga olib keladi. Murakkab mavzularni o‘rganishda 4-5 
demonstratsiya optimal hisoblanadi. 
Ta’lim vositalari tasnifi aniq va yagona bo‘lishi mumkin emas. Ta’lim vositasining ahamiyatli tomoni 
ularning birgalikda qo‘llanilishidir va hech qachon bir-birini inkor etmaydi. 
O‘qituvchining vazifasi - dars jarayonini faollishtirish uchun ta’limning samarali vositasini tanlab 
olishdir.